خانواده‌ها معمولاً با کنجکاوی به سراغ ترندهای غذایی تازه می‌روند، به‌ویژه زمانی که الگوهای تغذیه‌ای مدرن گزینه‌های گیاهی بسیاری را پیش روی آن‌ها قرار می‌دهد.
این انتخاب‌ها در ابتدا کوچک به‌نظر می‌رسند، اما می‌توانند روی تغذیه نوزاد در یکی از مهم‌ترین مراحل رشد اثر بگذارند. مرحله‌ای که در آن تغذیه بر رشد، ایمنی و شکل‌گیری اولیه مغز تأثیر دارد.
به همین دلیل، پژوهشگران همچنان بررسی می‌کنند که عادت‌های غذایی روزمره چگونه ترکیب شیر مادر را تغییر می‌دهد. شیر مادر در واقع پیوند مستقیم نوزاد با رژیم غذایی مادر است. یک مطالعه بالینی جدید نشان می‌دهد که این پیوند تا چه حد حساس است.
نتایج مطالعه نشان داد که حتی یک تغییر ساده در رژیم غذایی، در حالی که بقیه بخش‌های آن بدون پردازش باقی مانده بودند، ظرف شش روز باعث تغییر در چربی‌های مهم شیر مادر شد. این تغییر نشان می‌دهد که شیر انسان تا چه اندازه واکنش‌پذیر است.
تأثیر تغییر رژیم بر شیر مادر
در این مطالعه دو رژیم مقایسه شد که فقط در یک ماده غذایی با هم تفاوت داشتند. یک گروه وعده‌هایی بر پایه گوشت گاو کامل مصرف کرد. گروه دیگر از یک جایگزین گیاهی برای گوشت استفاده کرد.
تمام بخش‌های دیگر رژیم غذایی بدون پردازش، طبیعی و مطابق دستورالعمل‌های تغذیه‌ای ملی باقی ماند.
پژوهشگران این وعده‌ها را در یک آشپزخانه متابولیک طراحی کردند، نسبت‌های ثابت درشت‌مغذی‌ها را حفظ کردند و مقدار کل چربی را در هر دو رژیم هم‌سطح نگه داشتند. مادران هر رژیم را شش روز دنبال کردند و بین آن‌ها دوره‌های پاک‌سازی قرار داده شد.
نمونه‌های شیر که در پایان هر دوره جمع‌آوری شد، تفاوت‌هایی واضح نشان داد که همان ساختار چربی مواد غذایی مصرف‌شده را منعکس می‌کرد.
این تغییرات حتی زمانی آشکار شد که وزن مادران ثابت مانده بود، الگوهای اشتها تغییری نداشت و میزان تولید شیر مشابه بود. نوزادان نیز در هر دو شرایط مقدار یکسانی شیر دریافت کردند.
تغییرات سریع چربی در شیر مادر
جایگزین گیاهی باعث افزایش چربی‌های اشباع گرمسیری در شیر شد. اسید لوریک و اسید میریستیک به شکل محسوسی افزایش یافتند. این چربی‌ها از روغن نارگیل تصفیه‌شده می‌آیند که برای شبیه‌سازی چربی گوشت گاو در این محصولات استفاده می‌شود.
هم‌زمان، اسیدهای چرب چندزنجیره‌ای بلند که به‌طور طبیعی در گوشت گاو وجود دارند، در دوره مصرف جایگزین گیاهی کاهش یافتند.
این گروه شامل ARA و پیش‌سازهای آن است. چربی‌هایی که به رشد مغز نوزاد کمک می‌کنند و مسیرهای ایمنی اولیه را پشتیبانی می‌کنند. جایگزین گیاهی فاقد این چربی‌های بلندزنجیره بود و این کمبود به‌وضوح در ترکیب شیر نمایان شد.
این تطابق میان مواد غذایی و شیر نشان می‌دهد که شیر انسان به نوع دقیق چربی مصرف‌شده واکنش نشان می‌دهد، نه فقط به مقدار کل چربی.
“ما می‌دانستیم که شیر مادر بازتابی از رژیم غذایی مادر است، اما از سرعت و وضوح این تغییرات شگفت‌زده شدیم، آن هم فقط با یک جایگزینی ساده”، دکتر ماریسا برگِرمستر از دانشکده پزشکی دِل گفت.
“این نوع پژوهش‌ها به پر کردن یک خلأ مهم برای خانواده‌هایی کمک می‌کند که می‌خواهند تصمیم‌های آگاهانه بگیرند. به‌ویژه در بازاری که پر از گزینه‌های گیاهی فوق‌فرآوری‌شده است که ممکن است از نظر تغذیه‌ای مشابه غذای کامل مانند گوشت گاو نباشد.”
حساسیت شیر مادر به چربی‌ها
جایگزین‌های گیاهی اغلب در برچسب‌های تغذیه‌ای با گوشت گاو مشابه به‌نظر می‌رسند، به‌ویژه از نظر مقدار کل چربی و پروتئین. با این حال، نوع و ساختار چربی‌های آن‌ها متفاوت است.
روغن نارگیل زنجیره‌های اشباع کوتاه‌تر را وارد رژیم می‌کند. گوشت گاو زنجیره‌های بلندتر به همراه چربی‌های طبیعی LCPUFA فراهم می‌کند. شیر مادر به‌نظر می‌رسد به این تفاوت‌های ساختاری بسیار حساس باشد.
زنجیره‌های کوتاه‌تر موجود در جایگزین‌های گیاهی به‌سرعت در شیر نمایان می‌شوند. زنجیره‌های بلندتری که در این محصولات وجود ندارند نیز با همان سرعت کاهش می‌یابند. این الگو نشان می‌دهد که لیپیدهای شیر شاخص‌هایی مستقیم از وعده‌های اخیر مادر هستند.
انتخاب‌های غذایی و سلامت
مطالعات کنترل‌شده قدیمی‌تر نیز پاسخ‌های مشابهی نشان داده بودند، اما آن مطالعات از مکمل‌های چربی با دوزهای بزرگ استفاده می‌کردند. مطالعه جدید از این جهت متمایز است که یک انتخاب غذایی واقعی را بررسی کرده، نه یک مکمل آزمایشگاهی.
“به‌عنوان یک پژوهشگر تغذیه رفتاری، همیشه به این فکر می‌کنم که انتخاب‌های غذایی چگونه با سلامت، هویت و دسترسی پیوند می‌خورند.” دکتر برگِرمستر، نویسنده اصلی مطالعه توضیح داد.
“ما نمی‌گوییم یک غذا «خوب» یا «بد» است، اما می‌خواهیم مردم بدانند که حتی خوراکی‌هایی با اطلاعات تغذیه‌ای مشابه نیز می‌توانند تفاوت‌های مهمی داشته باشند.”
“در چند سال اخیر، بسیاری از مطالعات اپیدمیولوژیک ارتباط میان فوق‌فرآوری و پیامدهای سلامت ضعیف‌تر را نشان داده‌اند. اکنون در حال نزدیک شدن به پاسخ این سؤال هستیم که چرا این موضوع اهمیت دارد و چگونه اثر می‌گذارد.”
چه چیزهایی در شیر مادر تغییر کرد
افزایش اسیدهای چرب اشباع با زنجیره متوسط در دوره مصرف جایگزین گیاهی، منعکس‌کننده میزان بالای روغن نارگیل در این محصولات است. روغن نارگیل عمدتاً شامل اسیدهای اشباع ۱۲ و ۱۴ کربنه است و این مولکول‌ها با سرعت زیادی وارد شیر می‌شوند.
در همین زمان، اسید پالمیتیک و اسید استئاریک که از چربی‌های اشباع بلندزنجیره و رایج در گوشت گاو هستند، کاهش یافتند.
این تغییر همچنین شامل کاهش اسیدهای چرب فرعی مرتبط با مسیرهای LCPUFA بود. نبود ARA در جایگزین گیاهی، علت کاهش ARA در شیر مادر است.
ARA به ساخت ساختارهای عصبی نوزاد کمک می‌کند و به توسعه اولیه سیستم ایمنی مربوط است. کاهش آن در این بازه کوتاه نشان می‌دهد که مصرف طولانی‌مدت جایگزین‌های گیاهی ممکن است این اثر را تقویت کند.
با وجود این تغییرات در شیر، سایر شاخص‌های سلامت بدون تغییر باقی ماندند. پاسخ گلوکز ثابت بود. شاخص‌های سیری ثابت بود. وزن مادران در طول مطالعه ثابت ماند.
نوزادان در هر جلسه وزن‌کشی حجم یکسانی شیر مصرف کردند. این ثبات نشان می‌دهد که تغییرات شیر مستقیماً از ترکیب غذایی ناشی شده، نه تغییرات متابولیکی یا اشتهایی.
پرسش‌های تازه در مسیر پژوهش
لیپیدهای شیر تقریباً نیمی از انرژی دریافتی نوزاد را تشکیل می‌دهند. به همین دلیل، حتی تغییرات کوچک در پروفایل اسیدهای چرب می‌توانند بر رشد تأثیر بگذارند، به‌ویژه زمانی که هر روز رخ دهند.
این مطالعه پرسش‌های مهمی درباره مدت دوام این تغییرات و تأثیر آن‌ها بر تغذیه بلندمدت مطرح می‌کند. با افزایش مصرف جایگزین‌های گیاهی در خانواده‌ها، درک اثرات فیزیولوژیک این خوراکی‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
این نتایج همچنین نشان می‌دهد که باید میان خوراکی‌هایی که روی برچسب مشابه به‌نظر می‌رسند و خوراکی‌هایی که رفتار متفاوتی در بدن دارند، تفاوت قائل شد.
نیاز مادران به راهنمایی بهتر
یکی از نتایج چشم‌گیر مطالعه از بازخورد شرکت‌کنندگان به‌دست آمد. مادران علاقه زیادی داشتند بدانند رژیم غذایی‌شان چگونه روی تغذیه نوزادان اثر می‌گذارد. بسیاری از آن‌ها گفتند که منابع اندکی از راهنمایی شفاف و علمی در دوران شیردهی در اختیار دارند.
این مشارکت نشان می‌دهد که نیاز به اطلاعات قابل اعتماد درباره الگوهای واقعی تغذیه، نه فقط مکمل‌های آزمایشگاهی یا رژیم‌های بلندمدت، بسیار بالاست.
این مطالعه نشان می‌دهد که شیر مادر به ساختار چربی‌های خوراکی واکنش سریع دارد. یک جایگزینی ساده باعث تغییر ترکیب شیر در شش روز شد، حتی زمانی که باقی رژیم غذایی بدون پردازش و ثابت مانده بود.
اگرچه پیامدهای بلندمدت هنوز روشن نیست، این یافته‌ها نشان می‌دهند که تغذیه اولیه چقدر حساس است.
در حالی که خانواده‌ها گزینه‌های پروتئینی جدید را امتحان می‌کنند، پژوهش‌هایی مانند این کمک می‌کند بهتر درک کنیم که این انتخاب‌های روزمره چه معنایی برای کوچک‌ترین اعضای خانواده دارند.
این مطالعه در مجله American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده است.
اگر این موضوع برای شما مهم است، تجربه یا پرسش خود را در کامنت‌ها بنویسید تا در مقالات بعدی بررسی کنیم.
