پژوهشگران دانشگاه پلیتکنیک هنگکنگ کشف کردند که تنها یک جلسه ۳۰ دقیقهای ورزش با شدت متوسط میتواند نشانههای افسردگی را به شکل قابلتوجهی کاهش دهد. این اثر سریع، بهویژه برای افرادی که با اضطراب یا افسردگی خفیف تا متوسط دستوپنجه نرم میکنند، میتواند راهکاری مؤثر برای بهبود فوری خلقوخو باشد.
کشف سازوکار اثر سریع ورزش بر خلقوخو
دانشمندان توضیح میدهند که این اثر، ناشی از ترشح هورمونی به نام آدیپونکتین است. این هورمون پس از ورزش وارد مغز میشود و بخشی از آن را که مسئول تنظیم احساسات است فعال میکند. در نتیجه، خلقوخو به سرعت تقویت میشود و این اثر برای چند ساعت ماندگار میماند. البته مدت دقیق این اثر در انسانها هنوز به طور کامل مشخص نیست.
بر اساس گزارش Science Alert، این یافته پیامدهای مهمی دارد. برای افرادی که توانایی ورزش دارند، حتی یک تمرین کوتاه میتواند نوعی تسکین فوری برای اضطراب یا افسردگی ایجاد کند. از سوی دیگر، درک این سازوکار ممکن است الهامبخش تولید نسل جدیدی از داروهای ضدافسردگی با اثر بسیار سریعتر از داروهای فعلی باشد.
«درمانهای سریعالاثر با ماندگاری طولانی و عوارض کم همچنان بسیار محدود هستند. این مطالعه نشان میدهد که حتی یک جلسه ورزش میتواند نشانههای افسردگی را کاهش دهد.» — سوناتا سوک-یو یائو، پژوهشگر ارشد
چرا یک جلسه ورزش اهمیت دارد؟
مدتهاست ثابت شده که فعالیت بدنی منظم، افسردگی خفیف تا متوسط را کاهش میدهد. اما اینکه آیا تنها یک جلسه تمرین مانند یک دویدن ۳۰ دقیقهای نیز چنین اثری دارد یا نه، تاکنون چندان روشن نبود.
بر اساس یافتههای جدید، حتی این تمرین کوتاه نیز میتواند مزایای قابلتوجهی برای افرادی که افسردگی را تجربه میکنند ایجاد کند. تیم پژوهشی دانشگاه پلیتکنیک هنگکنگ تلاش کرده است این اثر را اندازهگیری کند و به سازوکار زیستی پشت آن پی ببرد.
آزمایش با حضور ۴۰ شرکتکننده
در این پژوهش، ۴۰ فرد ۱۸ تا ۴۰ ساله به گروههای مختلف تقسیم شدند و یک پروتکل تمرینی یکسان را انجام دادند.
- ابتدا شرکتکنندگان پرسشنامه «پروفایل خلقوخو» را تکمیل کردند.
- در مرحله بعد، ۳۰ دقیقه روی تردمیل در حالی که ضربان قلبشان پایش میشد ورزش کردند.
- بلافاصله پس از تمرین، همان پرسشنامه را دوباره تکمیل کردند.
نتایج نشان داد که در همه افراد، چه کسانی که نشانههای افسردگی یا اضطراب داشتند و چه افراد بدون علائم، خلقوخو به طور قابلتوجهی بهبود یافت.
مهمترین نتایج شامل:
- کاهش احساس خشم، سردرگمی، خستگی، افسردگی و اضطراب در افراد دارای علائم
- افزایش سطح خودارزشمندی و انرژی در تمام گروهها
آدیپونکتین: هورمونی که به خلقوخو جان میدهد
پس از ورزش، سطح آدیپونکتین در خون و همچنین در ناحیه مدیال پرهفرانتال کورتکس مغز افزایش یافت؛ ناحیهای که مسئول تنظیم احساسات است و شامل بخش مهمی به نام سینگولیت قدامی میشود.
مطالعات تصویربرداری مغز نشان میدهد که این هورمون گیرندهای به نام AdipoR1 را در نورونها فعال میکند. زمانی که این گیرنده غیرفعال شد، اثر مثبت ورزش به طور کامل از بین رفت.
تحقیقات عمیقتر نشان دادند:
- AdipoR1 پروتئینی به نام APPL1 را فعال میکند.
- APPL1 به هسته نورون منتقل میشود.
- این انتقال تغییرات مولکولی ایجاد میکند که موجب تقویت تشکیل سیناپسها میشود.
- در این فرآیند، نورونها شاخههای دندریتی جدید میسازند.
- وقتی APPL1 مسدود شد، این اثر بهطور کامل ناپدید شد.
از نگاه پژوهشگران، این سازوکار مشابه واکنش سریع ضدافسردگی کتامین است، با این تفاوت که نقطه شروع آن فعالسازی AdipoR1 است؛ گیرندهای که کلید آغاز حس «بهتر شدن» پس از ورزش محسوب میشود.
گامی بزرگ به سوی درمانهای جدید
این کشف میتواند راه تازهای برای درمان افسردگی بگشاید. پژوهشگران اکنون در حال بررسی ترکیبی به نام AdipoRon هستند؛ یک آگونیست گیرنده آدیپونکتین که ممکن است در آینده برای درمان افسردگی به کار رود. با این حال این دارو هنوز روی انسان آزمایش نشده است.
این مطالعه که نتایج آن در مجله Molecular Psychiatry منتشر شد، نشان میدهد که ورزش نهتنها خلقوخو را بهتر میکند بلکه این کار را از طریق یک فرآیند زیستی مشخص و قابلردگیری انجام میدهد. برای افرادی که به درمانهای دارویی پاسخ نمیدهند، این یافتهها نشان میدهد که حتی یک جلسه ورزش میتواند یک روش درمانی جایگزین باشد.
«هدف ما این است که مؤثرترین الگوهای ورزش کوتاهمدت را برای بهبود خلقوخو شناسایی کنیم تا بتوانیم دستورالعملهایی کاربردی برای عموم جامعه ارائه دهیم. این موضوع میتواند راهبردی مؤثر برای پیشگیری از افسردگی باشد.» — سوناتا یائو
اگر این مقاله برای شما مفید بود، تجربه شخصی خود درباره تأثیر ورزش بر خلقوخو را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
