محتوا ممکن است «پادشاه» باشد، اما نحوه مصرف آن اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است. علاوه بر تأثیرات منفی بر سلامت روان، خیره ماندن به صفحه‌نمایش‌ها در طول روز و غرق شدن در شبکه‌های اجتماعی، منجر به خستگی غیرضروری چشم می‌شود.
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد حتی یک ساعت استفاده از گوشی هوشمند باعث ایجاد فشار بر چشم‌های جوانان می‌شود، به‌ویژه زمانی که این مدت صرف مرور شبکه‌های اجتماعی شود.
اندازه‌گیری خستگی چشم
رویکرد پژوهشگران
در طول یک جلسه یک‌ساعته، شرکت‌کنندگان دچار خستگی قابل اندازه‌گیری در چشم شدند، صرف‌نظر از نوع محتوایی که مشاهده کردند. این یافته‌ها برای نسل جوان نگران‌کننده است، زیرا نشان می‌دهد عادت‌های استفاده از صفحه‌نمایش ممکن است اثرات عمیق‌تری بر سلامت آنان داشته باشد.
پژوهشگران این مطالعه، یک سیستم قابل حمل و مقرون‌به‌صرفه برای پایش چشم طراحی کردند. این سیستم امکان ردیابی بلادرنگ نرخ پلک زدن، فاصله بین پلک‌ها و قطر مردمک را در محیط واقعی فراهم می‌کند. این شاخص‌ها معیارهای سنجش خستگی چشم هستند.
فرآیند آزمایشی
- آزمایش در سه روز متوالی انجام شد.
- هر شرکت‌کننده، انواع مختلفی از محتوا را به مدت ۶۰ دقیقه در هر جلسه مشاهده کرد.
- آزمایش در اتاقی با نور ثابت و با استفاده از گوشی RealMe 6 Pro انجام شد.
- گوشی در فاصله مشخصی نگه داشته شد.
- عوامل تأثیرگذار مانند وضعیت بدن، روشنایی صفحه‌نمایش و سابقه تعامل کاربر کنترل شدند تا نتایج دقیق و قابل تکرار باشند.
این سیستم، افق‌های جدیدی را برای پایش سلامت دیجیتال در محیط‌های واقعی باز می‌کند.
ریل‌های شبکه‌های اجتماعی، بیشترین فشار را بر چشم وارد می‌کنند
مقایسه سه نوع محتوا
مطالعه، تأثیر سه نوع محتوا را مقایسه کرد:
- مطالعه کتاب الکترونیکی (ebook)
- تماشای ویدئو
- مشاهده ریل‌های شبکه‌های اجتماعی
نتایج نشان داد ریل‌های شبکه‌های اجتماعی بیشترین فشار را بر چشم وارد می‌کنند.
علت فشار بالای ریل‌ها
این امر به ماهیت سریع و پویای آن‌ها و تغییر مداوم روشنایی صفحه مربوط می‌شود که موجب نوسانات چشمگیر در قطر مردمک می‌گردد.
- میانگین قطر مردمک در مشاهده محتوای شبکه‌های اجتماعی: ۵.۱۴ میلی‌متر
- در مطالعه کتاب الکترونیکی: ۴.۲۳ میلی‌متر
- در تماشای ویدئو: ۴.۳۶ میلی‌متر
تطبیق مداوم چشم در ریل‌ها، خستگی بیشتری ایجاد می‌کند.
اثرات بر سلامت روان و جسم
ریل‌های تیک‌تاک و اینستاگرام که محبوبیت بالایی دارند، با افزایش اضطراب و دیگر مشکلات سلامت روان در نوجوانان مرتبط دانسته شده‌اند.
همچنین، اثرات تدریجی بر سلامت جسمی و رفاه جوانان دارند. خستگی چشم و کوفتگی به حالتی عادی تبدیل شده و در نتیجه اغلب نادیده گرفته می‌شود.
مشکلات ناشی از استفاده از گوشی هوشمند
ویژگی‌های شرکت‌کنندگان
- تعداد: ۳۰ جوان از هند در اوایل دهه ۲۰ زندگی
- سابقه استفاده: حداقل یک سال استفاده از گوشی هوشمند
- میانگین زمان استفاده روزانه: بیش از ۵ ساعت
- ۹۵٪ بیش از ۲ ساعت در روز استفاده می‌کردند.
- ۹۸٪ قبل از خواب از گوشی استفاده داشتند.
بیشتر این زمان صرف مشاهده محتوای شبکه‌های اجتماعی می‌شد، نه پیام‌رسانی یا تماشای ویدئو.
مشکلات گزارش‌شده
- ۸۳٪ مشکلات روان‌فیزیولوژیک مانند اضطراب، اختلال خواب و خستگی ذهنی داشتند.
- ۶۰٪ مشکلات جسمی مانند خستگی چشم و درد گردن گزارش کردند.
- تقریباً یک‌سوم شرکت‌کنندگان بیش از ۲۰ دقیقه به‌طور مداوم از گوشی استفاده می‌کردند.
این یافته‌ها ضرورت ایجاد عادات بهتر استفاده از صفحه‌نمایش در جوانان را برجسته می‌کند.
همه زمان‌های کار با صفحه‌نمایش، اثر یکسانی بر چشم ندارند
راهکارهای عملی برای کاهش خستگی چشم
- کاهش استفاده از محتوای پویای سریع مانند ریل‌های شبکه‌های اجتماعی
- استراحت هر ۲۰ دقیقه
- استفاده از فیلتر نور آبی یا حالت تاریک
- اجتناب از استفاده از صفحه‌نمایش قبل از خواب
- انتخاب محتوای بصری پایدارتر
- کاهش زمان کار با رسانه‌های چندبخشی یا با سرعت بالا
با افزایش زمان استفاده از صفحه‌نمایش، این راهکارها می‌توانند نقش مهمی در حفاظت از سلامت چشم ایفا کنند. محدود کردن آگاهانه زمان کار با صفحه‌نمایش اکنون بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
نتیجه‌گیری
این مطالعه که نتایج آن در Journal of Eye Movement Research منتشر شد، نشان می‌دهد انتخاب نوع محتوا، همان‌قدر مهم است که مدت زمان استفاده. جوانان باید آگاهانه‌تر به انتخاب و مصرف محتوای دیجیتال بپردازند تا از سلامت چشم و روان خود محافظت کنند.
