تحقیقات جدید در آمریکا نشان می‌دهد که افزایش وزن دانشجویان در سال اول تحصیل کمتر از آن چیزی است که معمولاً گفته می‌شود، اما علت آن به شدت به غذا خوردن گروهی و مکان صرف وعده‌ها مرتبط است.
افزایش وزن دانشجویان و نقش وعده‌های گروهی
مطالعه‌ای که در دانشگاه جرج میسون (George Mason University) در ایالت ویرجینیا انجام شد، نشان داد دانشجویان زمانی که در سالن غذاخوری یا با جمعی از دوستان غذا می‌خورند، به طور میانگین ۱۵۶ کالری بیشتر از زمانی که در خانه غذا می‌خورند، دریافت می‌کنند.
این پژوهش به رهبری دکتر ی. آلیشیا هونگ (Y. Alicia Hong) انجام شد که در حوزه استفاده از ابزارهای دیجیتال برای پایش رفتارهای تغذیه‌ای و ارتقای سلامت فعالیت دارد.
پدیده «تسهیل اجتماعی» در خوردن
دانشمندان مدت‌هاست از پدیده‌ای به نام تسهیل اجتماعی (Social Facilitation) صحبت می‌کنند؛ تمایلی که باعث می‌شود افراد در حضور دیگران بیشتر غذا بخورند. بررسی‌های پیشین نیز نشان داده‌اند که وعده‌های غذایی در جمع معمولاً حجیم‌تر از وعده‌های تنهایی‌اند.
در این مطالعه، بیشترین افزایش کالری زمانی ثبت شد که افراد با خانواده یا دوستان نزدیک غذا می‌خوردند. مدت زمان صرف غذا طولانی‌تر می‌شد و در نتیجه کالری دریافتی افزایش می‌یافت.
برخی افراد به دلایل ظاهری یا اجتماعی سعی می‌کنند در جمع کمتر بخورند، اما داده‌های واقعی نشان می‌دهد که معمولاً بیش از تصورات خود کالری دریافت می‌کنند.
اپلیکیشن چه چیزی را نشان داد؟
در طول چهار هفته، ۴۱ دانشجو با استفاده از یک اپلیکیشن تلفن همراه، وعده‌های غذایی خود را ثبت کردند. سپس از آنان پرسیده شد که کجا، با چه کسانی و چه مقدار غذا خورده‌اند.
نتایج نشان داد که آنچه دانشجویان فکر می‌کردند خورده‌اند با داده‌های واقعی مطابقت نداشت. بسیاری تصور می‌کردند در جمع کمتر از معمول غذا خورده‌اند، در حالی که اپلیکیشن خلاف آن را نشان می‌داد.
اپلیکیشن‌های رژیمی می‌توانند مفید باشند، اما دقت آن‌ها متفاوت است. مطالعات اعتبارسنجی نشان داده‌اند که خطاهای محاسبه کالری و مواد مغذی بین برندها و طراحی‌ها متغیر است. بنابراین، دانستن مکان و همراهان هنگام غذا خوردن می‌تواند دقت داده‌ها را بهبود دهد.
تأثیر سالن‌های غذاخوری دانشگاه بر افزایش وزن
بیشترین میزان کالری اضافی در محیط‌های رسمی‌تر مثل سالن‌های غذاخوری دانشگاه یا رستوران‌های نشستن-محور ثبت شد. علت آن نیز روشن است: وعده‌های طولانی‌تر، پُرس‌های بزرگ‌تر و دسترسی آسان به دسر.
در مقابل، مکان‌های غیررسمی‌تر مانند فست‌فود یا کافه‌ها تأثیر چندانی نداشتند. بنابراین، محیطی که باعث طولانی شدن وعده می‌شود تأثیر بیشتری بر افزایش کالری دارد تا نوع سرویس.
جالب اینکه زنان در محیط‌های رسمی بیشترین افزایش کالری را داشتند اما اغلب گزارش می‌دادند که کمتر از معمول خورده‌اند — نشانه‌ای از تفاوت میان برداشت ذهنی و واقعیت.
بازنگری در افسانه «۱۵ پوند سال اول»
اصطلاح Freshman 15 یا «۱۵ پوند سال اول» مشهور است، اما واقعیت چیز دیگری است. طبق یک متاآنالیز در سال ۲۰۱۵، میانگین افزایش وزن دانشجویان تنها حدود ۱.۳ کیلوگرم (۳ پوند) طی پنج ماه بود.
در میان دانشجویانی که وزن اضافه کردند، میانگین افزایش حدود ۳.۴ کیلوگرم (۷.۵ پوند) بود — نه آن‌قدر زیاد که به عدد ۱۵ برسد. این افزایش معمولاً به دلیل تغییرات تدریجی روزانه مانند وعده‌های گروهی و غذاخوری‌های دانشگاه است.
اغراق در عدد ۱۵ می‌تواند فشار روانی بی‌مورد ایجاد کند، بدون اینکه کمکی به اصلاح رفتارهای تغذیه‌ای داشته باشد.
خلق‌وخو، استرس و تفاوت‌های جنسیتی
در این پژوهش مشخص شد که حالت روحی مثبت به‌ویژه در مردان با افزایش مصرف غذا ارتباط دارد. احساس شادی و آرامش معمولاً محدودیت‌های غذایی را کاهش می‌دهد.
استرس لزوماً کالری را بالا نمی‌برد، اما نحوه گزارش خوردن را تغییر می‌دهد. برخی می‌گفتند کمتر خورده‌اند، در حالی که داده‌ها نشان می‌داد میزان واقعی مصرف تغییری نکرده یا حتی افزایش یافته است.
مردان در گروه‌های بزرگ‌تر بیشتر غذا می‌خوردند، در حالی که زنان در مکان‌های رسمی تمایل داشتند بگویند کمتر خورده‌اند — الگویی که به سوگیری خودگزارشی (Self-reporting Bias) معروف است.
نقش فناوری در کنترل تغذیه
دانشجویان اغلب میزان واقعی مصرف خود را کمتر تخمین می‌زنند، اما ابزارهای دیجیتال می‌توانند این فاصله را کاهش دهند. اپ‌هایی مانند Nutritionix با ثبت لحظه‌ای وعده‌ها، الگوهایی را آشکار می‌کنند که معمولاً از دید کاربر پنهان می‌ماند — مانند افزایش کالری هنگام صرف غذا با دوستان یا در زمان استرس.
این نوع بازخورد رفتاری (Behavioral Feedback) که افراد با دیدن داده‌های واقعی رفتارشان را تنظیم می‌کنند، در پژوهش‌های مرتبط با فعالیت بدنی و خواب نتایج مؤثری داشته است. به‌کارگیری مشابه آن در تغذیه می‌تواند به پیشگیری از عادات ناسالم کمک کند.
در آینده، ترکیب این اپ‌ها با سنسورهای پوشیدنی که حرکت، ضربان قلب یا حتی الگوی جویدن را ثبت می‌کنند، می‌تواند تصویر دقیق‌تری از لحظه‌های پرخوری ارائه دهد. با پیشرفت فناوری سلامت دیجیتال، آگاهی لحظه‌ای می‌تواند خود به ابزاری برای پیشگیری تبدیل شود.
پیام برای زندگی دانشگاهی
دکتر هونگ می‌گوید: «عوامل اجتماعی و محیطی، تعیین‌کننده‌های کلیدی رفتار غذایی هستند و مطالعه ما نشان می‌دهد که محیط و همراهان وعده‌های غذایی نقش مهمی در میزان کالری دریافتی دارند.»
او تأکید می‌کند: «ابزارهای دیجیتال آگاه از موقعیت، برای درک و بهبود عادات غذایی دانشجویان ضروری‌اند.»
چطور می‌توان از این یافته‌ها استفاده کرد؟
- پیش از ورود به سالن غذاخوری، میزان وعده خود را مشخص کنید.
- به اندازه گروه و زمان صرف وعده توجه داشته باشید.
- در اپلیکیشن، محل و همراهان وعده غذایی را ثبت کنید تا الگوهای پنهان مشخص شوند.
- در نهایت، از صرف غذا با دوستان لذت ببرید، اما برای پایان وعده زمان مشخصی تعیین کنید.
نتایج این پژوهش در مجله mHealth منتشر شده است.
اگر این مقاله برایتان جالب بود، تجربه خود از تغذیه در دوران دانشجویی را در بخش دیدگاه‌ها بنویسید یا آن را با دوستانتان در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید.
