پژوهشگران از ایرلند و فنلاند در مطالعه‌ای جدید نشان داده‌اند که میکروبیوم روده ممکن است با خلق‌وخو و حتی ویژگی‌های شخصیتی انسان ارتباط داشته باشد. این تحقیق که یافته‌های آن توسط Holly Bancroft در نشریه The Independent منتشر شده، نگاهی تازه به رابطه میان روده، مغز و رفتار انسان ارائه می‌دهد.
روده؛ فراتر از دستگاه گوارش
قرن‌هاست که اصطلاح «به ندای درونت گوش بده» در فرهنگ‌ها به عنوان نشانه‌ای از اعتماد به حس درونی مطرح است. اکنون دانشمندان می‌گویند این عبارت ممکن است پایه‌ای زیستی داشته باشد. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که تریلیون‌ها باکتری ساکن روده ما می‌توانند به طور مستقیم بر رفتار، احساسات و حتی طرز فکرمان تأثیر بگذارند.
از کودکان تا موش‌ها؛ آزمایشی شگفت‌انگیز
دانشمندان از دانشگاه کورک در ایرلند و دانشگاه تورکو در فنلاند، در این پژوهش تمرکز خود را بر ویژگی شخصیتی «شور و اشتیاق» گذاشتند؛ مفهومی که به تمایل به تجربه‌های تازه و واکنش‌های مثبت اشاره دارد. آن‌ها میکروبیوم جمع‌آوری‌شده از کودکانی با روحیه شاد و پرشور را به بدن موش‌های جوان منتقل کردند.
موش‌های آزمایشی سپس در محیط‌های اجتماعی جدید، صفحات کاوش و تست‌های شنا مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج قابل‌توجه بود:
موش‌هایی که میکروبیوم از کودکان پرشور دریافت کرده بودند، نسبت به محیط خود کنجکاوتر بودند؛ آن‌ها بیشتر سرشان را در سوراخ‌های صفحه فرو می‌بردند و با اشتیاق فضاهای تازه را بو می‌کردند.
به گفته پژوهشگران، این یافته نشان می‌دهد که میکروبیوتای روده ممکن است با ویژگی‌هایی مانند واکنش‌پذیری عاطفی و خودتنظیمی در ارتباط باشد.
محور روده–مغز دوباره در مرکز توجه
سیستم گوارشی که از آن به عنوان «مغز دوم» یاد می‌شود، مدت‌هاست در کانون بحث‌های علمی درباره ارتباط میان ذهن و بدن قرار دارد. نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که این محور عصبی‌ـ‌میکروبی تأثیر مستقیمی بر رفتار و احساس دارد.
در پژوهشی در سال ۲۰۲۴ مشخص شد موش‌هایی که در شرایط استریل و بدون میکروب رشد می‌کنند، اضطراب بیشتری نشان می‌دهند و رفتارهای اجتماعی و کنجکاوی کمتری از خود بروز می‌دهند. همچنین تمایل آن‌ها به ریسک‌پذیری نیز افزایش می‌یابد.
به گفته تیم مشترک فنلاند و ایرلند، «آزمایش‌های حیوانی نشان داده‌اند که مداخله با آنتی‌بیوتیک‌ها یا پروبیوتیک‌ها می‌تواند منجر به تغییر رفتار شود؛ بنابراین ممکن است مکانیزم‌های مشابهی در انسان نیز فعال باشند.»
نشانه‌هایی از تأثیر مستقیم در انسان
در یکی دیگر از پژوهش‌های منتشرشده در نشریه Nature، مشاهده شد که برخی بیماران پس از دریافت پیوند مدفوع از یک اهداکننده سالم، کاهش قابل‌توجهی در نشانه‌های افسردگی نشان دادند. این یافته‌ها احتمال وجود ارتباط مستقیم میان تنوع میکروبی روده و سلامت روان را تقویت می‌کند.
دیدگاه دانشمندان
نویسندگان این پژوهش بر اهمیت تنوع میکروبی در تنظیم احساسات و شخصیت تأکید دارند. آن‌ها می‌گویند:
ترکیب میکروبیوتای روده ممکن است با تفاوت‌های زیستی مرتبط با واکنش‌پذیری عاطفی و خودتنظیمی پیوند داشته باشد.
هرچند مکانیسم‌های دقیق این رابطه در انسان هنوز به طور کامل شناسایی نشده است، دانشمندان معتقدند که میکروب‌های درون بدن ما در شکل‌دهی به خلق‌وخو و احساسات نقش بسیار بزرگ‌تری از آنچه می‌پنداشتیم دارند.
نتیجه‌گیری
مطالعه اخیر تأکید می‌کند که سلامت روان، تنها حاصل عملکرد مغز نیست بلکه به تعامل پیچیده میان مغز و روده نیز وابسته است. آینده پژوهش‌های این حوزه ممکن است راه را برای درمان‌های جدید افسردگی و اضطراب از طریق بهبود سلامت میکروبی روده هموار کند.
آیا تاکنون تأثیر تغذیه یا پروبیوتیک‌ها را بر خلق‌وخوی خود احساس کرده‌اید؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات بنویسید یا این مقاله را با دوستان علاقه‌مند به علوم اعصاب و سلامت روان به اشتراک بگذارید.
