دیگر مانند گذشته قادر به حرکت نیستید. پیاده‌روی با سگ، بالا رفتن از پله‌ها یا حتی بلند شدن از روی صندلی برایتان دردناک شده است. داروها، تزریقات و فیزیوتراپی را امتحان کرده‌اید، اما هیچ‌کدام موثر نبوده‌اند. اگر این وضعیت را تجربه می‌کنید، ممکن است زمان در نظر گرفتن جراحی تعویض مفصل زانو فرا رسیده باشد.
جراحی تعویض مفصل زانو که با نام آرتروپلاستی نیز شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین جراحی‌های ارتوپدی در ایالات متحده است. این عمل می‌تواند درد ناشی از آرتروز شدید را کاهش داده و به شما کمک کند آزادانه‌تر حرکت کنید. سالانه بیش از 600,000 جراحی تعویض زانو در ایالات متحده انجام می‌شود و بسیاری از این جراحی‌ها اکنون به‌صورت رباتیک انجام می‌شوند.
در طول جراحی، یک جراح ارتوپد بخش آسیب‌دیده زانو را برداشته و آن را با یک مفصل مصنوعی ساخته‌شده از فلز و پلاستیک جایگزین می‌کند. این مفصل مصنوعی به استخوان ران، استخوان ساق پا و کشکک با استفاده از ماده‌ای مخصوص مانند سیمان آکریلیک متصل می‌شود.
چرا ممکن است به تعویض مفصل زانو نیاز داشته باشم؟
آرتروز (استئوآرتریت) شایع‌ترین دلیل برای جراحی تعویض زانو است. این وضعیت وابسته به سن زمانی رخ می‌دهد که غضروف – بالشتک میان مفصل زانو و استخوان – تحلیل می‌رود. اگر آرتروز شما به حدی شدید باشد که پیاده‌روی یا بالا رفتن از پله‌ها سخت شده یا حتی در هنگام نشستن و دراز کشیدن احساس درد داشته باشید، ممکن است به این جراحی نیاز پیدا کنید.
دلایل دیگر شامل:
- آرتریت التهابی: رایج‌ترین نوع آن آرتریت روماتوئید است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های مفصل زانو حمله کرده، باعث آسیب به غضروف و ایجاد درد و سفتی می‌شود.
- بدشکلی‌های زانو: افراد دارای زانوی پرانتزی یا زانوی ضربدری اغلب برای اصلاح وضعیت زانو نیاز به جراحی دارند.
- آسیب‌های زانو: شکستگی استخوان یا پارگی رباط‌های اطراف زانو می‌تواند باعث تخریب سریع‌تر غضروف و در نهایت ایجاد آرتروز شود.
درمان‌های اولیه شامل مسکن‌های بدون نسخه، تزریقات استروئیدی و فیزیوتراپی هستند. اما اگر این درمان‌ها مؤثر نباشند و شرایط بدتر شود، جراحی تعویض زانو گزینه‌ای منطقی خواهد بود.
انواع جراحی تعویض مفصل زانو
- تعویض کامل زانو: رایج‌ترین نوع جراحی که در آن سطوح استخوان ران و استخوان ساق پا که به زانو متصل می‌شوند، جایگزین می‌شوند.
- تعویض جزئی زانو: در صورتی که فقط یک سمت زانو دچار آرتروز باشد، انجام این جراحی امکان‌پذیر است.
- تعویض کشکک زانو: این عمل مخصوص بیمارانی است که فقط غضروف زیر کشکک و شیار آن دچار آسیب شده است.
- تعویض پیچیده (بازبینی): در موارد آرتروز شدید یا در صورت نیاز به تعویض مجدد زانو، این روش انجام می‌شود.
- ترمیم غضروف: در برخی موارد، بافت زنده غضروفی یا سلول‌هایی که به غضروف تبدیل می‌شوند، جایگزین نواحی آسیب‌دیده می‌شوند.
انواع ایمپلنت‌های زانو
جراحی تعویض زانو به قدری دقیق شده است که پزشکان می‌توانند از انواع مختلف ایمپلنت‌ها با توجه به قد، وزن و سطح فعالیت بیمار استفاده کنند. این ایمپلنت‌ها از فلز، سرامیک یا پلاستیک ساخته شده‌اند و برای تسهیل حرکت طراحی شده‌اند. برخی از ایمپلنت‌ها به طور خاص برای زنان طراحی شده‌اند تا با آناتومی آن‌ها همخوانی بیشتری داشته باشند.
انواع ایمپلنت‌ها
- ایمپلنت بدون محدودیت: رباط صلیبی خلفی (PCL) حفظ می‌شود.
- ایمپلنت نیمه محدود: در صورتی که PCL ضعیف باشد، از این نوع ایمپلنت که شامل یک مفصل لولایی است استفاده می‌شود.
- ایمپلنت کاملاً محدود یا لولایی: برای بیماران با ناهنجاری‌های شدید زانو مانند زانوی پرانتزی یا ضربدری کاربرد دارد.
عمر ایمپلنت‌های زانو معمولاً 25 سال است، اما در بیماران جوان ممکن است زودتر نیاز به تعویض داشته باشد.
نکاتی که باید قبل از جراحی تعویض زانو بدانید
- انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید: پس از جراحی، فعالیت‌های کم‌فشار مانند پیاده‌روی، شنا، گلف، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی سبک توصیه می‌شود.
- انتخاب جراح مناسب: جراح باید دارای گواهی تخصصی ارتوپدی و تجربه در جراحی تعویض مفصل باشد.
- آماده شدن برای درد بعد از جراحی: بعد از عمل، درد طبیعی است و ممکن است پزشک داروهای مسکن تجویز کند.
- نیاز به فیزیوتراپی: شروع زودهنگام فیزیوتراپی برای بهبود حرکت زانو ضروری است.
خطرات به تأخیر انداختن جراحی
- کاهش توانایی حرکتی: ممکن است نتوانید زانوی خود را کاملاً صاف کنید.
- افزایش خطر مشکلات سلامتی: عدم فعالیت می‌تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
- کاهش مزایای جراحی: هرچه بیشتر منتظر بمانید، نتایج کمتری از جراحی خواهید گرفت.
اما انجام زودهنگام جراحی نیز می‌تواند خطرناک باشد. حدود 25% از جراحی‌های زانو زودتر از زمان لازم انجام می‌شوند که می‌تواند منجر به نیاز به جراحی مجدد شود.
هزینه جراحی تعویض مفصل زانو
هزینه جراحی در ایالات متحده به طور متوسط 20,000 دلار است. بیمه‌های درمانی مانند مدیکر معمولاً 80% هزینه‌ها را پوشش می‌دهند و میزان پرداخت شخصی بستگی به نوع بیمه و میزان فرانشیز آن دارد. (در ایران یا جاهای دیگر باید با بیمه خود مشورت کنید و از میزان پوشش آن بیمه سوال کنید)
آمادگی برای جراحی
قبل از جراحی باید معاینات پزشکی، آزمایش خون و ادرار، نوار قلب (EKG) و بررسی داروها انجام شود. همچنین ممکن است نیاز باشد هرگونه درمان دندانی عمده قبل از جراحی تکمیل شود تا خطر عفونت کاهش یابد.
آماده‌سازی خانه شامل:
- خرید صندلی توالت مرتفع و صندلی حمام
- نصب دستگیره‌های ایمنی در پله‌ها و حمام
- حذف فرش‌های لغزنده و سیم‌های برق
- ایجاد یک اتاق خواب موقت در طبقه همکف
روش انجام جراحی تعویض زانو
جراحی در یک بیمارستان یا مرکز جراحی انجام شده و بیمار تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی قرار می‌گیرد.
پس از بیهوشی، جراح یک برش در جلوی زانو ایجاد کرده و سطح مفصلی آسیب‌دیده را برداشته و آن را با ایمپلنت‌های مصنوعی جایگزین می‌کند. در برخی موارد، از تکنیک‌های جراحی کم‌تهاجمی استفاده می‌شود که شامل ایجاد برش‌های کوچک‌تر و آسیب کمتر به بافت‌های اطراف است.
جراحی معمولاً بین یک تا دو ساعت طول می‌کشد. پس از جایگذاری ایمپلنت، جراح زانو را خم و راست می‌کند تا از درستی موقعیت و عملکرد آن اطمینان حاصل کند. سپس محل برش بخیه زده شده و پانسمان می‌شود.
پس از جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل شده و علائم حیاتی وی کنترل می‌شود. اکثر بیماران در همان روز یا روز بعد از جراحی شروع به راه رفتن با کمک واکر یا عصا می‌کنند.
دوره نقاهت و بهبودی پس از جراحی
- روزهای اول: ممکن است درد، ورم و کبودی را تجربه کنید. پزشک داروهای مسکن و ضدانعقاد خون تجویز می‌کند. فیزیوتراپی از روز اول آغاز می‌شود.
- هفته‌های اول: بیمار باید حرکات تقویتی و کششی انجام دهد تا دامنه حرکتی زانو بهبود یابد. استفاده از واکر یا عصا معمولاً ضروری است.
- ماه‌های بعد: اکثر بیماران طی 6 تا 12 هفته بهبود می‌یابند و می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند.
- یک سال بعد: زانو به بالاترین سطح عملکرد خود می‌رسد، اما بیماران باید از فعالیت‌های شدید مانند دویدن پرهیز کنند.
نتیجه‌گیری
تعویض مفصل زانو یک جراحی مؤثر برای بیمارانی است که از درد شدید و محدودیت حرکتی رنج می‌برند. با انتخاب جراح متخصص، آمادگی مناسب قبل از عمل و پیگیری دقیق برنامه توانبخشی، بیمار می‌تواند زندگی فعال‌تر و بدون درد را تجربه کند.
اگر زانوی شما به شدت دردناک است و درمان‌های غیرجراحی مؤثر نبوده‌اند، مشورت با پزشک برای بررسی گزینه جراحی توصیه می‌شود.
