سال‌هاست که لکتیک اسید یا همان «اسید لاکتیک» متهم اصلی احساس خستگی پس از ورزش شناخته می‌شود. اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند این باور اشتباه است. در حقیقت، لکتات نه تنها عامل خستگی نیست بلکه می‌تواند به عنوان یک سوخت مغزی عمل کند و سلامت ذهن، یادگیری و حافظه را تقویت نماید.
لکتات؛ دشمن یا دوست بدن؟
مکانیزم تولید لکتات در بدن
در جریان فعالیت ورزشی، بدن برای تأمین انرژی، گلوکز را می‌شکند. در تمرینات سبک، این فرآیند در حضور اکسیژن و طی گلیکولیز هوازی انجام می‌شود. اما در ورزش‌های شدید، نیاز به اکسیژن افزایش می‌یابد و بدن به سراغ گلیکولیز بی‌هوازی می‌رود. یکی از محصولات جانبی این مسیر، لکتات است.
رفع یک باور غلط
برخلاف تصور عمومی، لکتیک اسید به سرعت هیدروژن از دست می‌دهد و به لکتات تبدیل می‌شود. بنابراین آنچه در بدن افزایش می‌یابد، لکتات است نه اسید لاکتیک. لکتات نه تنها مضر نیست، بلکه می‌تواند دوباره به انرژی تبدیل شود و حتی به مقابله با خستگی کمک کند.
لکتات و مغز؛ پیوندی شگفت‌انگیز
نقش حیاتی BDNF در مغز
پژوهشگران سوئدی دریافته‌اند که لکتات موجب افزایش پروتئینی کلیدی در مغز به نام BDNF (فاکتور نوروتروفیک مشتق‌شده از مغز) می‌شود. این پروتئین برای رشد سالم نورون‌ها حیاتی است و فرآیندهایی چون یادگیری و حافظه را تقویت می‌کند.
نتایج یک مطالعه علمی
طبق گزارشی در مجله Frontiers in Cellular Neuroscience، ۱۲ داوطلب سالم ۲۰ تا ۴۰ ساله یک ساعت تحت تزریق لکتات قرار گرفتند. چند هفته بعد، همان آزمایش با تزریق محلول سالین تکرار شد و در فواصل ۱۰ دقیقه‌ای نمونه خون گرفته شد.
یافته‌های کلیدی
- سطوح لکتات به طور قابل‌انتظار افزایش یافت.
- تنها ۱۵ دقیقه پس از تزریق لکتات، میزان پرو-BDNF بالا رفت.
- این سطح افزایش یافته تا دو ساعت پایدار باقی ماند.
این نتایج نشان می‌دهد که لکتات می‌تواند به طور مستقیم ترشح هورمون‌های مفید مغزی را تحریک کند؛ حتی بدون انجام ورزش.
آیا لکتات جایگزین ورزش می‌شود؟
اگرچه پژوهشگران معتقدند تزریق لکتات می‌تواند به عنوان یک روش درمانی آینده‌نگر برای حمایت از سلامت مغز مطرح شود، اما ورزش جایگزین‌ناپذیر است. فعالیت بدنی علاوه بر تولید لکتات، مزایای فراوان دیگری برای قلب، متابولیسم و روان دارد که هیچ تزریقی قادر به بازتولید آن نیست.
جمع‌بندی
لکتات برخلاف باورهای قدیمی، نه تنها عامل خستگی نیست بلکه به عنوان یک سوخت ارزشمند و یک تقویت‌کننده سلامت مغز عمل می‌کند. بنابراین، ورزش کردن به شما کمک می‌کند هم جسمی سالم‌تر داشته باشید و هم ذهنی تیزبین‌تر.
آیا تجربه‌ای از بهبود تمرکز یا حافظه بعد از ورزش دارید؟ نظر خود را در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
