انسان‌ها تنها حیواناتی نیستند که تحت تأثیر افزایش استفاده از نور مصنوعی در شب (ALAN) قرار گرفته‌اند. مطالعات اخیر نشان داده است که آلودگی نوری، به ویژه طیف آبی، به طور چشمگیری بر رفتار ماهی‌ها تأثیر می‌گذارد و حتی بر فرزندان آن‌ها نیز اثرگذار است.
سیاره ما در شب، که زمانی همچون بوم سیاهی پر از ستاره‌ها بود، اکنون به حدی روشن شده است که تاریکی به نظر می‌رسد به گذشته تعلق دارد.
این پدیده که به عنوان ALAN شناخته می‌شود، عامل اصلی آلودگی نوری در سطح جهانی است. تابش مداوم از چراغ‌های خیابانی، ساختمان‌ها و دستگاه‌های شخصی ما جهانی را ایجاد کرده که هرگز واقعاً شب را تجربه نمی‌کند.
از این رو تعجب‌آور نیست که برنامه‌های خواب ما به هم ریخته‌اند، و ظاهراً برنامه‌های خواب ماهی گورخری هم همین مشکل را دارند.
ماهی‌های مضطرب و نور غیرطبیعی
گروهی از دانشمندان از موسسه هیدروبیولوژی آکادمی علوم چین و موسسه ماکس پلانک برای رفتار حیوانات به سرپرستی وی وی لی، به بررسی تأثیر ALAN بر رفتار ماهی‌های گورخری پرداختند.
آن‌ها دریافتند که قرار گرفتن مداوم در معرض نور منجر به رفتارهایی شبیه به اضطراب در ماهی‌های گورخری شد — آن‌ها کمتر شنا می‌کردند، بیشتر وقت خود را در نزدیکی دیواره‌های آکواریوم می‌گذراندند و در گروه‌های نزدیک‌تری تجمع می‌کردند.
این تیم کشف کرد که اگرچه تمام طول‌موج‌های نور این تغییرات را ایجاد می‌کردند، اما طیف آبی بیشترین و فوری‌ترین واکنش‌ها را به دنبال داشت.
این یافته‌ها ممکن است شما را به فکر بیندازد که در شب‌های دیرهنگام به تماشای سریال‌های خود بپردازید یا خیر. به هر حال، فقط خواب شما نیست که تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
تأثیرات منفی ALAN
وی وی لی به یک واقعیت نگران‌کننده اشاره می‌کند — تأثیر ALAN منحصر به انسان‌ها نیست.
سطوح نور استفاده شده در مطالعه آن‌ها مشابه مقدار نوری بود که از منابع بیرونی ما به زیستگاه‌های حیوانات نفوذ می‌کند.
لی توضیح می‌دهد: «خواب یکی از اصلی‌ترین فرآیندهایی است که در حیوانات توسط ALAN مختل می‌شود، بنابراین کنجکاو بودیم بدانیم که این موضوع چه معنایی برای توانایی آن‌ها در هدایت زندگی‌شان دارد. به عبارت دیگر، این برای رفتار آن‌ها چه معنایی دارد؟»
«سطوح نوری که در مطالعه ما استفاده شد، مشابه نوری بود که در حال حاضر به خانه‌های حیوانات در شب از منابع متعدد بیرونی تابیده می‌شود. و ما اثرات منفی بسیار شدید و واضحی را بر رفتار ماهی‌ها و فرزندان آن‌ها تنها پس از چند شب روشن کشف کردیم.»
نور آبی و فرزندان ماهی
اینکه نور آبی چرخه خواب انسان را مختل می‌کند، چیز جدیدی نیست. اما تیم تحقیقاتی قصد داشتند بفهمند که آیا طول‌موج‌های مختلف به طور متفاوتی بر رفتار ماهی‌ها تأثیر می‌گذارند یا خیر.
پس از قرار دادن ماهی‌های گورخری ماده در معرض رژیم‌های نوری مختلف به مدت هشت شب، آن‌ها رفتارهایی مانند کاهش شنا و نزدیک شدن به دیواره‌ها را ثبت کردند.
با این حال، تأثیر نور آبی زودتر قابل مشاهده بود — پس از فقط پنج شب قرار گرفتن در معرض نور.
آنیش بوز، یکی از نویسندگان این مطالعه، توضیح می‌دهد: «این با چیزی که در انسان‌ها شناخته شده است، مطابقت دارد، اینکه قرار گرفتن در معرض نور آبی دستگاه‌های الکترونیکی ما بیشترین تأثیر را بر خواب و احتمالاً سایر چرخه‌های فیزیولوژیکی دارد.»
اگرچه این مطالعه به دنبال کشف مکانیزم خاصی نبود، نویسندگان حدس می‌زنند که الگوهای رفتاری مشاهده‌شده ممکن است ناشی از کمبود خواب باشد.
بوز می‌گوید: «ماهی‌ها می‌توانند چند شب را بدون خواب سپری کنند، اما پس از چند شب زیاد بدون خواب، این وضعیت در نهایت آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
اثرات ماندگار
اثرات ALAN به نظر می‌رسد که تنها موقتی نباشد. این مطالعه نشان داد که این تغییرات رفتاری در ماهی‌های گورخری محدود به فرد نبود بلکه به فرزندان آن‌ها نیز منتقل می‌شد.
مینگ دوآن از آکادمی علوم چین توضیح می‌دهد: «ما دریافتیم که آلودگی نوری رفتار طبیعی ماهی‌ها را مختل کرد و این اختلال ممکن است پیامدهای قابل توجهی برای سازگاری و عملکرد آن‌ها داشته باشد.»
در حالی که ما نمی‌توانیم به طور کامل نور مصنوعی را حذف کنیم، اما می‌توانیم نسبت به عواقب آن آگاه‌تر باشیم. این موضوع فقط مربوط به خاموش کردن چراغ‌ها هنگام عدم استفاده نیست، بلکه در نظر گرفتن نوع نوری که در نزدیکی زیستگاه‌های حیوانات منتشر می‌کنیم نیز اهمیت دارد.
دوآن پیشنهاد می‌کند: «بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم، کاهش استفاده از منابع نوری با طول موج آبی در جایی است که حیوانات در تلاش برای خواب هستند.»
نجات ماهی‌ها از آلودگی نوری
آنچه که تاکنون نسبت به آن بی‌توجه بوده‌ایم، این است که نوری که می‌تابانیم، تأثیراتی فراتر از الگوهای خواب ما دارد.
از رفتارهایی شبیه به اضطراب گرفته تا تأثیر بر نسل بعدی، یافته‌های این مطالعه به طور ناخواسته به عواقب زندگی روشن ما اشاره دارد.
اکنون زمان آن رسیده که سبک زندگی پرنور خود را کاهش دهیم تا آینده‌ای روشن‌تر برای خود و دوستان آبی‌مان رقم بزنیم.
پس دفعه بعد که چراغی را روشن می‌گذارید، به یاد داشته باشید — تنها شما نیستید که بیدار می‌مانید، بلکه همسایه‌های شناورتان هم ممکن است بیدار بمانند.
این مطالعه در مجله Science of The Total Environment منتشر شده است.
