آیا تا به حال در یک بحث داغ با فردی از جنس مخالف خود فکر کرده‌اید: «انگار مغزمان به‌طور متفاوت سیم‌کشی شده است»؟ یک مطالعه جدید از دانشگاه کمبریج نشان می‌دهد که مغز مردان و زنان واقعاً از زمان تولد به‌طور متفاوتی سیم‌کشی شده است.
این مطالعه
این پژوهش که یکی از بزرگ‌ترین مطالعات در نوع خود محسوب می‌شود، با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته، ساختار مغز بیش از ۵۰۰ نوزاد را مورد بررسی قرار داده است.
تفاوت‌های مغز مردان و زنان
نتایج این تحقیق نشان‌دهنده تفاوت‌های قابل‌توجه در ساختار مغز نوزادان دختر و پسر، در هر دو ناحیه ماده خاکستری و سفید است.
ماده خاکستری
نوزادان دختر معمولاً دارای ماده خاکستری بیشتری در مغز خود هستند. ماده خاکستری در خارجی‌ترین لایه مغز قرار دارد و به عنوان قشر مغز شناخته می‌شود.
این بافت برای عملکردهای مهم ذهنی از جمله پردازش حافظه، تنظیم احساسات و تفسیر اطلاعات ضروری است.
این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا دختران حتی از سنین پایین در به خاطر سپردن خاطرات و نمایش آگاهی احساسی بهتر عمل می‌کنند.
ماده سفید
نوزادان پسر معمولاً دارای ماده سفید بیشتری در مغز خود هستند. ماده سفید شامل مسیرهای عصبی است که مناطق مختلف مغز را به هم متصل می‌کند و شبکه‌ای برای ارتباط سریع ایجاد می‌کند.
این ماده به‌عنوان «بزرگراه فوق‌سریع مغز» عمل کرده و پردازش حسی و کنترل حرکتی را پشتیبانی می‌کند.
این تفاوت‌ها ممکن است به توانایی بیشتر پسران در آگاهی فضایی و هماهنگی بدنی قوی‌تر در سنین پایین کمک کند.
نقش طبیعت و تربیت در رشد مغز
این مطالعه نشان می‌دهد که این تفاوت‌ها احتمالاً در طول رشد پیش از تولد مغز شکل می‌گیرند و ممکن است با تعامل عوامل محیطی و ساختار زیستی، برجسته‌تر شوند.
یمنه خان، نویسنده اصلی مطالعه، توضیح می‌دهد:
«از آنجا که این تفاوت‌های جنسی خیلی زود پس از تولد آشکار می‌شوند، ممکن است تا حدی بازتاب تفاوت‌های زیستی جنسیتی در دوران رشد پیش از تولد مغز باشند.»
دکتر الکس تومپانیدیس، یکی از نویسندگان مطالعه، اضافه می‌کند:
«ما عوامل دیگری مانند وزن هنگام تولد را نیز در نظر گرفتیم تا مطمئن شویم این تفاوت‌ها خاص مغز هستند و به تفاوت‌های کلی اندازه بین جنسیت‌ها مربوط نمی‌شوند.»
پیامدها برای درک تنوع عصبی
پروفسور سایمون بارون-کوهن، یکی از نویسندگان این تحقیق، تأکید می‌کند که این یافته‌ها به‌هیچ‌وجه به معنای برتری مغز یکی از جنس‌ها بر دیگری نیست.
بلکه این نتایج نور تازه‌ای بر مفهوم تنوع عصبی می‌تاباند؛ مفهومی که نشان می‌دهد ساختارها و عملکردهای مختلف مغز می‌توانند به نقاط قوت و شیوه‌های متنوع تفکر منجر شوند.
پروفسور بارون-کوهن به پیامدهای احتمالی این یافته‌ها در درک شرایطی مانند اوتیسم اشاره می‌کند که بیشتر در مردان تشخیص داده می‌شود.
بینش‌های به‌دست‌آمده از تفاوت‌های جنسیتی در مغز می‌توانند به محققان کمک کنند تا بفهمند چگونه شرایط عصب‌رشدی بروز می‌کنند و چرا ممکن است میان جنسیت‌ها تفاوت داشته باشند.
نظریه «مغز مردانه افراطی»
در نظریه «مغز مردانه افراطی»، پروفسور بارون-کوهن پیشنهاد می‌کند که مردان تمایل بیشتری به برتری در سیستم‌سازی دارند؛ یعنی شناسایی الگوها، درک قوانین و حل مشکلات منطقی.
در مقابل، زنان معمولاً در همدلی، یعنی درک و پاسخ به احساسات و دیدگاه‌های دیگران، بهتر عمل می‌کنند.
این مطالعه با این ایده همخوانی دارد که این تفاوت‌ها ریشه در زیست‌شناسی دارند، اما پیامدهای دنیای واقعی پیچیده و تحت تأثیر عوامل گوناگون از جمله محیط و تجربیات است.
اهمیت این یافته‌ها
این تحقیق ایده‌ای را تقویت می‌کند که مغز مردان و زنان متمایز است، اما به همان اندازه ارزشمند. این تفاوت‌ها به درک گسترده‌تر از تنوع عصبی انسان کمک می‌کند و به محققان اجازه می‌دهد شرایطی مانند اوتیسم و شیوه‌های مختلف عملکرد مغز در جنسیت‌ها را بررسی کنند.
ادامه بحث
تمام محققان در مورد اهمیت تفاوت‌های مغزی بین جنسیت‌ها اتفاق نظر ندارند.
- مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ توسط پژوهشگران دانشگاه روزالیند فرانکلین نشان داد که تغییرات ساختاری مغز بین مردان و زنان، در صورت تعدیل بر اساس اندازه، ناچیز هستند.
- مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ از دانشگاه پنسیلوانیا تفاوت‌های «چشمگیر» در سیم‌کشی عصبی گزارش کرد، در حالی که یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که مغز زنان در مناطقی که با تمرکز و کنترل تکانه مرتبط است، فعال‌تر است.
نتیجه‌گیری: مغز مردان و زنان متمایز است
در حالی که این مطالعه تفاوت‌های مغزی جنسیتی از زمان تولد را تأیید می‌کند، همچنین بحث درباره اهمیت این تفاوت‌ها در دوران بزرگسالی را زنده می‌کند.
این یافته‌ها تعامل میان زیست‌شناسی و محیط را که نحوه تفکر، احساس و تعامل ما را شکل می‌دهند، برجسته می‌کنند. همان‌طور که پژوهشگران به کاوش در این موضوع ادامه می‌دهند، یک چیز روشن است: مغز مردان و زنان متمایز اما از نظر پیچیدگی و قابلیت‌ها برابر هستند.
