پژوهشگران هشدار می‌دهند: استفاده طولانی‌مدت از ملاتونین ممکن است خطر نارسایی قلبی و مرگ‌ومیر را افزایش دهد. نتایج یک مطالعه بزرگ دنیای واقعی نشان می‌دهد که بزرگسالانی که به‌مدت یک سال یا بیشتر از ملاتونین برای درمان بی‌خوابی مزمن استفاده کرده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به نارسایی قلبی، بستری در بیمارستان و مرگ در طول پنج سال آینده قرار گرفته‌اند.
این یافته‌ها که در نشست علمی انجمن قلب آمریکا (AHA 2025) ارائه شده، زنگ خطر مهمی برای مصرف‌کنندگان مکملی است که بسیاری آن را طبیعی و بی‌ضرر می‌دانند.
مطالعه‌ای گسترده بر روی بیش از ۱۳۰ هزار نفر
این پژوهش بر روی بیش از ۱۳۰ هزار فرد مبتلا به بی‌خوابی انجام شد و نتایج مصرف‌کنندگان بلندمدت ملاتونین را با گروه مشابهی از بیماران که از این مکمل استفاده نکرده بودند، مقایسه کرد. هرچند این تحقیق رابطه علت و معلولی را اثبات نمی‌کند، اما نتایج یکسان در تحلیل‌های مختلف، پژوهشگران را به احتیاط و بررسی‌های بیشتر فرا می‌خواند.
ملاتونین چیست و چرا استفاده می‌شود؟
ملاتونین هورمونی است که توسط غده صنوبری در مغز ترشح می‌شود و چرخه خواب و بیداری را تنظیم می‌کند؛ سطح آن در تاریکی افزایش یافته و در روشنایی کاهش می‌یابد. نسخه‌های مصنوعی این هورمون در آمریکا بدون نسخه برای درمان بی‌خوابی و پرواززدگی فروخته می‌شوند، اما به‌دلیل نبود نظارت دارویی، خلوص و دوز آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد.
هدف مطالعه
پژوهشگران به سرپرستی اکندیلیچوکو نادی، پزشک ارشد داخلی در مرکز پزشکی SUNY Downstate نیویورک، به بررسی این پرسش پرداختند که آیا استفاده طولانی‌مدت از ملاتونین با افزایش خطر نارسایی قلبی و پیامدهای جدی دیگر مرتبط است یا خیر.
«ملاتونین ممکن است آن‌قدر که فکر می‌کنیم بی‌ضرر نباشد. اگر نتایج ما تأیید شود، پزشکان باید در تجویز یا توصیه این مکمل احتیاط بیشتری به خرج دهند.» — دکتر نادی
روش انجام پژوهش
با استفاده از شبکه داده‌های سلامت جهانی TriNetX، سوابق الکترونیکی ۱۳۰٬۸۲۸ فرد (میانگین سنی ۵۵٫۷ سال و ۶۱٫۴٪ زن) بررسی شد. گروهی از بیماران که حداقل یک نسخه ملاتونین با استفاده مستمر یک‌ساله داشتند، با بیماران بی‌خوابی که هرگز ملاتونین در پرونده آن‌ها ثبت نشده بود، مقایسه شدند.
شرکت‌کنندگان از نظر ۴۰ عامل مختلف از جمله ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، داروهای قلبی و عصبی، فشار خون و شاخص توده بدنی مشابه بودند. افرادی که سابقه نارسایی قلبی داشتند یا داروهای خواب‌آور دیگری مانند بنزودیازپین‌ها مصرف می‌کردند، از مطالعه حذف شدند. سپس هر دو گروه به‌مدت پنج سال پیگیری شدند.
از آنجا که ملاتونین در برخی کشورها مانند بریتانیا فقط با نسخه در دسترس است اما در آمریکا بدون نسخه عرضه می‌شود، تحلیل حساسیت دیگری انجام شد تا تعریف «استفاده پایدار» را با دو نسخه جداگانه در فاصله ۹۰ روز تقویت کند.
افزایش چشمگیر خطر نارسایی قلبی
افرادی که بیش از یک سال از ملاتونین استفاده کرده بودند، در مقایسه با گروه بدون مصرف، حدود ۹۰٪ بیشتر در معرض ابتلا به نارسایی قلبی جدید در طول پنج سال قرار داشتند (۴.۶٪ در برابر ۲.۷٪). در تحلیل دقیق‌تر، خطر حدود ۸۲٪ بیشتر گزارش شد.
در نتایج ثانویه، احتمال بستری به دلیل نارسایی قلبی برای مصرف‌کنندگان ملاتونین ۳.۵ برابر و خطر مرگ از هر علت تقریباً دو برابر بود (۷.۸٪ در برابر ۴.۳٪).
«ملاتونین معمولاً به‌عنوان گزینه‌ای طبیعی و ایمن برای خواب بهتر شناخته می‌شود، اما دیدن چنین افزایش قابل‌توجهی در پیامدهای جدی سلامت، حتی پس از کنترل سایر عوامل، هشداردهنده است.» — دکتر نادی
هشدار متخصصان خواب
به گفته ماری-پیر سن‌آنژ، استاد پزشکی تغذیه در دانشگاه کلمبیا، «در آمریکا ملاتونین برای درمان بی‌خوابی تأیید نشده است و پزشکان نباید آن را برای بیش از ۳۶۵ روز تجویز کنند.» او افزود که مردم باید بدانند مصرف طولانی‌مدت ملاتونین بدون نیاز واقعی توصیه نمی‌شود.
محدودیت‌های تحقیق
این مطالعه مشاهده‌ای بوده و نمی‌تواند رابطه مستقیم علت و معلولی را ثابت کند. پژوهشگران به چند محدودیت اشاره کرده‌اند:
- استفاده از ملاتونین بدون نسخه در آمریکا اغلب در پرونده‌های پزشکی ثبت نمی‌شود، بنابراین ممکن است برخی کاربران واقعی در گروه غیرمصرف‌کننده قرار گرفته باشند.
- کدهای بستری ممکن است شامل مواردی از مراقبت قلبی باشند که لزوماً تشخیص جدید محسوب نمی‌شوند.
- اطلاعاتی درباره شدت بی‌خوابی، وضعیت روانی یا محل زندگی بیماران در پایگاه داده وجود نداشت.
به گفته نادی: «بی‌خوابی شدیدتر، اضطراب یا مصرف داروهای دیگر ممکن است هم به مصرف ملاتونین و هم به افزایش خطر قلبی مرتبط باشد. بنابراین به تحقیقات بیشتری برای بررسی ایمنی ملاتونین بر قلب نیاز است.»
چگونه می‌توان خطرات را کاهش داد؟
نارسایی قلبی حدود ۶.۷ میلیون آمریکایی را درگیر کرده و از دلایل اصلی بستری و مرگ است. اگر مطالعات آینده تأیید کنند که مصرف مزمن ملاتونین این خطر را افزایش می‌دهد، لازم است در تجویز و توصیه آن بازنگری شود.
پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که مصرف مکمل‌ها باید با مستندسازی دقیق، تعیین مدت زمان مشخص و جایگزینی درمان‌های علمی مانند رفتاردرمانی شناختی برای بی‌خوابی (CBT-I) انجام شود، پیش از آنکه فرد به داروهای طولانی‌مدت روی آورد.
گام‌های بعدی پژوهش
گروه تحقیقاتی قصد دارد مطالعات دقیق‌تری درباره دوز، نوع فرمولاسیون و پایبندی بیماران انجام دهد. همچنین پژوهش‌های آینده باید شدت بی‌خوابی را در کنار پیامدهای قلبی بررسی کنند.
در نهایت، انجام کارآزمایی‌های تصادفی برای تعیین اینکه آیا خود ملاتونین، شدت بی‌خوابی یا عوامل مرتبط عامل خطر هستند، ضروری است.
جمع‌بندی
پیام نهایی: احتیاط، نه ترس. اگر از ملاتونین استفاده می‌کنید، حتماً با پزشک مشورت کنید، از مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت بپرهیزید و پیش از آنکه علم پاسخ قطعی دهد، از راهکارهای مطمئن‌تر برای بهبود خواب بهره بگیرید.
آیا شما هم از مکمل ملاتونین برای خواب استفاده می‌کنید؟ تجربه خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید یا مقاله را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
