طرح جهانی «Microbiota Vault» با سرعت در حال گسترش است. این ابتکار که در روز جهانی میکروبیوم معرفی شد، هدفش محافظت از تنوع میکروبی پیش از آن است که برای همیشه از بین برود. این پروژه غیرانتفاعی که الهام گرفته از «انبار بذر سوالبارد» است، می‌خواهد میکروب‌های حیاتی انسان‌ها، حیوانات و محیط‌زیست را حفظ کند.
ماریا گلوریا دومینگز-بلو، رهبر این طرح می‌گوید: «ابتکار Microbiota Vault یک اقدام پیشگیرانه برای محافظت و نگهداری از حیات میکروبی است که برای سلامت سیاره ما و ساکنانش حیاتی است.»
شکل‌گیری سیاست‌های جهانی با Microbiota Vault
این انبار با هدایت ۲۵ دانشمند از قاره‌های مختلف، در حال شکل دادن به سیاست‌های جهانی برای حفظ میکروب‌هاست. با آرشیو کردن میکروب‌های سالم، این انبار می‌تواند به نسل‌های آینده کمک کند تا از بحران‌های سلامت و فروپاشی‌های اکولوژیکی جلوگیری کنند.
چرا میکروب‌ها در حال ناپدید شدن هستند؟
نقش حیاتی میکروب‌ها
جامعه‌های میکروبی سیستم‌های طبیعی را زنده نگه می‌دارند. در بدن انسان، آن‌ها به هضم غذا، شکل‌دهی سیستم ایمنی و کاهش خطر بیماری‌ها کمک می‌کنند. در خاک، آن‌ها مواد مغذی را بازیافت کرده و رشد گیاهان را حفظ می‌کنند. در یخ‌های دائمی، آن‌ها کربن را به دام می‌اندازند و انتشار متان را کنترل می‌کنند.
تهدیدات سبک زندگی مدرن
اما سبک زندگی مدرن به تدریج این همکاران میکروبی را از بین می‌برد. تحقیقات دومینگز-بلو نشان می‌دهد که زایمان‌های سزارین، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و تغذیه با شیر خشک باعث بر هم خوردن تعادل میکروب‌های روده می‌شوند. همچنین رژیم‌های غذایی صنعتی به گونه‌های مفید آسیب می‌زنند.
مارتین بلیزر، استاد میکروبیوم انسانی در دانشگاه راتگرز هشدار می‌دهد: «میکروبیوم اکنون تحت تهدید بزرگی است، تهدیدی که از بسیاری جهات مشابه تغییرات اقلیمی است.»
چه چیزی Microbiota Vault را متمایز می‌کند؟
فراتر از بانک بذرها
بر خلاف بانک‌های بذر که ژنتیک گیاهان را ذخیره می‌کنند، این انبار قدمی فراتر می‌گذارد. اینجا میکروب‌های منحصر‌به‌فردی ذخیره می‌شوند که ممکن است هرگز دوباره جمع‌آوری نشوند. نمونه‌ها از مدفوع انسانی، غذاهای تخمیری و در آینده از محیط‌های آسیب‌پذیر جمع‌آوری می‌شوند.
تا کنون بیش از ۱۲۰۰ نمونه انسانی و ۱۹۰ نمونه غذایی در دمای منفی ۸۰ درجه سانتی‌گراد در زوریخ منجمد شده‌اند.
در این طرح، در صورت درخواست اهداکنندگان، نسخه‌های پشتیبان نیز ذخیره می‌شود. تمامی حقوق متعلق به جمع‌آورندگان محلی باقی می‌ماند و آن‌ها می‌توانند درخواست توالی‌یابی DNA با دسترسی آزاد کنند. خود انبار هیچ چیزی را ثبت اختراع نکرده و به دنبال کسب سود تجاری نیست.
جنبه‌های اخلاقی طرح Microbiota Vault
رعایت انصاف و حق مالکیت جوامع
از ابتدا، اصول اخلاقی و عدالت در تمام تصمیم‌گیری‌ها رعایت شده است. اهداکنندگان، کنترل کامل بر نمونه‌های خود دارند. جوامعی که نمونه‌ها را فراهم می‌کنند، به طور شایسته شناخته می‌شوند و در منافع احتمالی آینده سهیم خواهند بود.
دومینگز-بلو تأکید می‌کند: «ما کاملاً متعهد هستیم که Microbiota Vault را به گونه‌ای توسعه دهیم که بیشترین عدالت جهانی را تضمین کند.»
برگزاری کارگاه‌ها و همایش‌های بین‌المللی
کارگاه‌ها به پژوهشگران کمک می‌کنند تا پروتکل‌های استاندارد را به کار گیرند. همچنین سمپوزیوم‌های شبکه جهانی میکروبیوم (GloMiNe) سالانه برگزار می‌شوند و دانشمندان، اخلاق‌گرایان و سیاست‌گذاران را گرد هم می‌آورند. این گردهمایی‌ها تاکنون در پرو، آفریقا، آسیا و شیلی برگزار شده‌اند.
کمک Microbiota Vault به مقابله با تغییرات اقلیمی
کاهش تنوع میکروبی و تأثیرات آن
از دست دادن تنوع میکروبی، هم سلامت انسان و هم سلامت سیاره را تهدید می‌کند. به عنوان مثال، باکتری Bifidobacterium infantis که زمانی در روده نوزادان بسیار رایج بود، در جوامع صنعتی در حال کاهش است. این کاهش با افزایش خطر آلرژی و دیابت مرتبط است.
باکتری Helicobacter pylori که به‌عنوان عامل زخم معده شناخته می‌شود، زمانی به تنظیم پاسخ‌های ایمنی کمک می‌کرد. کاهش این باکتری ممکن است با افزایش آسم و مشکلات متابولیک مرتبط باشد.
در طبیعت، باکتری Methanoflorens stordalenmirensis که در یخ‌های دائمی قطب شمال یافت می‌شود، به ذخیره‌سازی متان کمک می‌کند. از دست دادن آن می‌تواند تغییرات اقلیمی را تشدید کند.
چشم‌انداز آینده
فاز توسعه انبار میکروبی
فاز فعلی توسعه Microbiota Vault که «فاز رشد ۱» نام دارد، تا سال ۲۰۲۹ ادامه خواهد داشت. دانشمندان هدف دارند ۱۰ هزار نمونه جمع‌آوری کنند و یک انبار دائمی در منطقه‌ای سرد مانند سوئیس یا کانادا بسازند. در مراحل بعدی، نمونه‌هایی از محیط‌های در معرض خطر نیز افزوده می‌شوند و ظرفیت جهانی گسترش خواهد یافت.
هرچند تکنیک‌های بازگرداندن میکروب‌ها هنوز قطعی نیستند، اما ذخیره‌سازی آن‌ها اکنون می‌تواند به درمان‌های آینده و بازیابی اقلیم کمک کند. شاید بازگرداندن میکروب‌های منقرض شده ممکن نباشد، اما نگهداری آن‌ها یک شبکه ایمنی حیاتی ایجاد می‌کند.
بلیزر می‌گوید: «اگر خیلی دیر شود و اعضای کلیدی میکروبیوم از بین بروند، مثل پرنده دودو، دیگر نمی‌توانیم آن‌ها را بازگردانیم مگر اینکه آن‌ها را از قبل به‌درستی ذخیره کرده باشیم.»
Microbiota Vault بخشی از یک تلاش جهانی
این فقط یک پروژه علمی نیست، بلکه یک فراخوان جهانی برای به رسمیت شناختن تنوع میکروبی به عنوان میراثی حیاتی است. این انبار با جوامع بومی همکاری می‌کند، بر حاکمیت اهداکنندگان تأکید دارد و با سیاست‌های جهانی تنوع زیستی، از جمله پروتکل ناگویه هم‌راستا است.
همچنین این طرح با سایر پروژه‌ها مانند «Global Microbiome Conservancy» و «بانک میکروبیوم محصولات کشاورزی بریتانیا» همکاری می‌کند تا جبهه‌ای متحد برای حفاظت از کوچک‌ترین متحدان حیات ایجاد کند.
Microbiota Vault یک برنامه پشتیبان نیست، بلکه یک خط نجات است. در مواجهه با تهدیدهای زیست‌محیطی و بهداشتی، این طرح فرصتی نادر برای اقدام پیش از آن است که میکروب‌های حیاتی بیشتری از بین بروند.
این مطالعه در مجله Nature Communications منتشر شده است.
