بسیاری از افراد نه تنها به دنبال زندگی طولانی‌تر هستند، بلکه می‌خواهند در طول عمر خود سالم و فعال باقی بمانند. اما با افزایش سن، احتمال مواجهه با بیماری‌هایی مانند آلزایمر و سارکوپنی (کاهش تدریجی توده و قدرت عضلانی) افزایش می‌یابد.
در تلاشی جدید برای ترویج پیری سالم، پژوهشگران مؤسسه علوم تحلیلی لایبنیتس (ISAS) کشف کرده‌اند که ترکیب طبیعی ارگوتیونین می‌تواند سلامت دوران پیری حیوانات را بهبود بخشد.
یافته‌های منتشر شده در مجله Cell Metabolism بینش‌هایی درباره پتانسیل این ماده برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با افزایش سن ارائه می‌دهد.
مزایای ضدپیری ترکیب قارچی
ارگوتیونین به‌طور طبیعی در برخی قارچ‌ها وجود دارد. این ترکیب در قارچ‌های صدفی و شیتاکه و همچنین در غذاهای تخمیری یافت می‌شود. اغلب به‌عنوان مکمل غذایی یا ماده‌ای در لوازم آرایشی برای ارائه فواید “ضدپیری” عرضه می‌شود، اما مکانیسم پشت این فواید تاکنون به‌خوبی شناخته نشده بود.
«تحلیل‌های ما اکنون سرانجام شفافیت درباره این مکانیسم فراهم کرده و همچنین نشان داده است که ارگوتیونین پتانسیل درمانی امیدوارکننده‌ای برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با سن دارد»، گفت میلوش فیلیپوویچ، نویسنده مسئول مقاله و سرپرست گروه پژوهشی ERC Sulfaging در ISAS.
افزایش طول عمر، تحرک و مقاومت در برابر استرس
در این مطالعه، پژوهشگران بررسی کردند که ارگوتیونین چگونه بر حیوانات مختلف، از جمله مدل آزمایشی کرم Caenorhabditis elegans (یک نوع نماتود)، تأثیر می‌گذارد.
دانشمندان ISAS متوجه شدند که مصرف ارگوتیونین از دوران جوانی نه تنها عمر کرم‌ها را طولانی‌تر کرد، بلکه تحرک آن‌ها را افزایش داد، ظرفیت آن‌ها برای مقابله با استرس را بهبود بخشید و نشانگرهای مرتبط با پیری را کاهش داد.
«با افزایش سن حیوانات، تفاوت با گروه کنترل بیشتر مشهود شد. علاوه بر این، هیچ عارضه جانبی نامطلوبی مشاهده نکردیم – و سایر مطالعات نیز چنین عوارضی گزارش نکرده‌اند»، گفت دونیا پتروویچ، که تحقیقات دکتری او در ISAS به این مقاله کمک کرد.
همکاران دانشگاه بلگراد نیز اثرات مشابهی را در پستانداران مشاهده کردند. آن‌ها ارگوتیونین را به شش موش ۹ ماهه به مدت سه هفته آزمایش کردند. به هر موش تقریباً ۱۰ میلی‌گرم ارگوتیونین در روز داده شد که معادل مقدار موجود در ۴.۵ گرم قارچ صدفی خشک است.
موش‌ها نه تنها استقامت بیشتری نشان دادند، بلکه افزایش توده عضلانی، رگ‌زایی بهتر در بافت عضلانی و تعداد بیشتر سلول‌های بنیادی عضلانی را نیز تجربه کردند، که نشان‌دهنده پتانسیل این ترکیب برای پیشگیری از سارکوپنی است.
تقویت سلول‌ها از طریق هیدروژن سولفید
برای درک فرآیندهای پشت این مشاهدات، تیم پژوهشی از طیف‌سنجی جرمی روی کشت سلولی انسان و موش استفاده کرد. آن‌ها دریافتند که ارگوتیونین می‌تواند به‌عنوان جایگزین برای سیستاتینین-γ-لیاز (CSE) عمل کند، آنزیمی کلیدی که در تولید هیدروژن سولفید (H₂S) نقش دارد.
این مولکول سیگنال‌دهنده با فرآیند پرسولفیداسیون به محافظت از سلول‌ها در برابر استرس اکسیداتیو کمک می‌کند – فرآیندی که قبلاً نشان داده شده بود با افزایش سن کاهش می‌یابد اما می‌تواند تحت تأثیر عوامل غذایی بهبود یابد.
تحقیقات قبلی در سال ۲۰۱۹ توسط فیلیپوویچ و همکاران نشان داده بود که نرخ پرسولفیداسیون با گذر زمان کاهش می‌یابد و ممکن است به مشکلات مرتبط با سن از جمله بیماری‌های قلبی-عروقی و اختلالات عصبی منجر شود.
داده‌های جدید بر این یافته‌ها گسترش داده و نشان داده‌اند که ارگوتیونین به‌طور خاص پرسولفیداسیون آنزیم گلیسرول-۳-فسفات دهیدروژناز (GPDH) را تحریک می‌کند. این افزایش فعالیت GPDH به نوبه خود سطوح بالاتر NAD+ را ترویج می‌دهد، کوآنزیمی که برای افزایش طول عمر شناخته شده است.
«بدن انسان نمی‌تواند خود به‌تنهایی ارگوتیونین تولید کند. با این حال، چنین مکانیسم استفاده خاصی نشان می‌دهد که این ماده برای ما بسیار مهم است»، گفت پتروویچ.
دانشمندان دانشگاه هایدلبرگ، دانشگاه کمبریج و ISAS تأیید کردند که فواید ارگوتیونین به مسیر وابسته به CSE متکی است.
حفظ سلامتی در دوران پیری
با دلگرمی از این نتایج امیدوارکننده، پژوهشگران اثرات درمان کوتاه‌مدت پنج‌روزه با ارگوتیونین را در موش‌های جوان بررسی کردند. دوز روزانه حدود ۱۰ میلی‌گرم به‌طور قابل‌توجهی استقامت آن‌ها را افزایش داده و سطح NAD+ در سرم خون آن‌ها را تقویت کرد.
«این نشان می‌دهد که ارگوتیونین متابولیسم را به شکلی مشابه با عوامل تقویت‌کننده عملکرد تحت تأثیر قرار می‌دهد»، گفت فیلیپوویچ. او برنامه دارد تا مطالعه‌ای روی داوطلبان سالم انسانی انجام دهد تا ارزیابی کند آیا این ترکیب می‌تواند عملکرد انسان را نیز به همین صورت بهبود بخشد یا خیر.
با ارائه دیدگاهی روشن‌تر درباره اینکه چگونه ارگوتیونین سلامت عضلات، مقاومت در برابر استرس و دفاع سلولی را بهبود می‌بخشد، این پژوهش راه را برای استراتژی‌های جدیدی جهت حفظ سلامت در دوران پیری هموار می‌کند.
با تأیید بیشتر این یافته‌ها در انسان، ترکیب قارچی ارگوتیونین ممکن است به‌عنوان منبعی ارزشمند برای مقابله با بیماری‌های مرتبط با سن و ترویج زندگی فعال و قوی‌تر معرفی شود.
