در بسیاری از نقاط اروپا، فقر و تنهایی باعث دردی پایدار می‌شوند؛ دردی که هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی احساس می‌شود. تحقیقات جدیدی به رهبری «آران دیویس» از دانشگاه آکسفورد نشان می‌دهد که فقر می‌تواند دلیل اصلی تداوم این مشکلات باشد.
پیوند میان فقر و تنهایی
وقتی فقر به احساس بی‌پناهی تبدیل می‌شود
برای بسیاری از افراد کم‌درآمد، زندگی شبیه یک هزارتوی بی‌پایان است. اضطراب ناشی از نداشتن مسکن مطمئن یا بدهی‌های پرداخت‌نشده، اغلب به احساساتی سنگین‌تر و مخرب‌تر تبدیل می‌شود.
واکنش دفاعی بدن در برابر تنهایی
متخصصان بر این باورند که تنهایی می‌تواند این سختی‌ها را تشدید کند و باعث بروز «خوشه‌ای از علائم دفاعی» شامل درد، خستگی و خلق پایین شود. این پاسخ فیزیولوژیک احتمالاً در فرآیندهای تکاملی بدن برای بقا در شرایط تهدید، به‌وجود آمده است.
نبود حمایت عاطفی خطر را افزایش می‌دهد
مطالعات قبلی نشان داده‌اند که افراد با منابع مالی کمتر، بیشتر در معرض این مشکلات قرار دارند؛ و این خطر وقتی افزایش می‌یابد که حمایت عاطفی از جانب دوستان یا خانواده کاهش یابد یا دور از دسترس باشد.
معاشرت، تضمینی برای نبود تنهایی نیست
کم‌درآمدها کمتر معاشرت نمی‌کنند
نتایج مطالعه نشان می‌دهد که افراد کم‌درآمد به همان اندازه‌ی سایر گروه‌های درآمدی در فعالیت‌های اجتماعی حضور دارند. به عبارت دیگر، فقر لزوماً باعث کاهش معاشرت نمی‌شود.
کیفیت ارتباطات مهم‌تر از تعداد آن‌هاست
فردی ممکن است هر شب در جمعی حاضر باشد، اما همچنان احساس انزوا و تنهایی کند. تنهایی بیشتر از کمیت، به کیفیت تعاملات و احساس تعلق در آن‌ها بستگی دارد.
فشارهای اقتصادی و شکنندگی روابط اجتماعی
کسانی که با مشکلات مالی مواجه‌اند، ممکن است به‌سختی به پایداری حمایت اجتماعی خود باور داشته باشند. این احساس بی‌اعتمادی می‌تواند شدت تنهایی را دوچندان کند.
اثرات جسمی فقر و تنهایی
شکاف سلامت میان تنهاها و غیرتنهاها
گروه پژوهشی، شکاف قابل‌توجهی در میزان رفاه میان افراد تنها و غیرتنها کشف کرد؛ شکافی که در میان اقشار کم‌درآمد به‌مراتب شدیدتر است.
علائم شدید جسمی در افراد فقیر و تنها
افراد فقیر و تنها بیشتر از دیگران علائم شدیدی مانند دردهای بدنی، خستگی شدید و خلق پایین را گزارش کرده‌اند. حدود ۳۰ درصد از افراد تنها در فقیرترین گروه‌ها با این علائم شدید مواجه بودند، در حالی که فقط ۲ درصد از افراد غیرتنها با درآمد بالا چنین چالش‌هایی را تجربه کردند.
تأیید علمی رابطه فقر، تنهایی و سلامت
دکتر دیویس می‌گوید: «رابطه بین فقر و سلامت ضعیف کاملاً اثبات‌شده است و تحقیقات قبلی نشان داده‌اند که تنهایی می‌تواند به اندازه سیگار کشیدن برای سلامتی مضر باشد. یافته‌های ما نشان می‌دهد که برای افرادی که هم فقیر هستند و هم تنها، هزینه‌های سلامتی به‌شدت بالاست.»
پیوند علم و سلامت روان
تنهایی و تأثیرات زیستی منفی
پژوهشگران جهانی، انزوای اجتماعی را با افزایش سطح التهاب و تغییرات زیستی خطرناک دیگر مرتبط دانسته‌اند. این فرآیندها در صورت عدم مداخله، به چرخه‌ای از درد، خستگی و افسردگی منجر می‌شوند.
اهمیت روابط اجتماعی قوی
پزشکان تأکید می‌کنند که روابط اجتماعی قوی می‌تواند سپری در برابر این خطرات باشد. چنین ارتباطاتی نه‌تنها حمایت عاطفی بلکه کمک عملی و حس تعلق را نیز فراهم می‌کنند.
تنهایی، فعال‌کننده هشدار داخلی بدن
برای کسانی که هر روز با اضطراب مالی زندگی می‌کنند، تنهایی می‌تواند احساس خطر دائمی در بدن ایجاد کند. این وضعیت هشدار مداوم، ممکن است عامل اصلی احساس درد بیشتر و کاهش انرژی باشد.
نقش سیاست‌ها و حمایت‌های اجتماعی
لزوم تقویت شبکه‌های اجتماعی محلی
برخی مدافعان سلامت عمومی پیشنهاد می‌دهند که سیاست‌گذاران باید بر تقویت شبکه‌های اجتماعی محلی به‌ویژه در محله‌های فقیرنشین تمرکز کنند. ایجاد مراکز اجتماعی، برگزاری رویدادهای گروهی و ارائه خدمات سلامت روان، راهکارهایی برای کاهش تنهایی ساکنان کم‌درآمد هستند.
سرمایه‌گذاری در ریشه‌های فقر و انزوا
ارتقای فرصت‌های مسکن، آموزش و اشتغال، می‌تواند ریشه‌های مشترک فقر و انزوا را هدف قرار دهد. کاهش نابرابری می‌تواند به ثبات مالی و پیوندهای اجتماعی واقعی منجر شود.
اهمیت ابتکارات مبتنی بر اعتماد
دکتر دیویس اشاره می‌کند که مداخلات عملی با هدف تقویت پیوند اجتماعی، به‌ویژه در مناطقی با منابع محدود، می‌تواند تأثیر بیشتری داشته باشد. طرح‌هایی که بر همکاری و اعتماد بنا شده‌اند، می‌توانند هم سلامت روان و هم سلامت جسم را بهبود ببخشند.
چالش‌های اندازه‌گیری تأثیر فقر و تنهایی
ابزارهای اندازه‌گیری غیر استاندارد
پژوهشگران اذعان دارند که اندازه‌گیری درد، خستگی و خلق پایین کار ساده‌ای نیست. خوشه علائم بررسی‌شده در این تحقیق، بر پایه ابزارهای بالینی استاندارد نبود و بیشتر به سؤالات عمومی نظرسنجی متکی بود.
احتمال بالاتر بودن میزان واقعی درد و ناراحتی
برخی از این سؤالات، مثلاً در مورد درد در یک سال گذشته، ممکن است بازتابی از رنج روزمره نباشد. بنابراین، بار واقعی درد عاطفی و جسمی ممکن است حتی بیشتر از چیزی باشد که داده‌ها نشان می‌دهند.
نتیجه‌گیری: پیوندهای انسانی، مهم‌ترین پادزهر تنهایی
تمامی این یافته‌ها بر یک حقیقت اساسی تأکید دارند: ارتباط اجتماعی معنادار چیزی فراتر از ملاقات با دیگران است. برای بسیاری از افراد با درآمد محدود، جامعه‌ای همراه و دلسوز می‌تواند بهترین سپر دفاعی در برابر فرسایش مداوم ناشی از تنهایی باشد.
این تحقیق در مجله Public Health منتشر شده است.
