نتایج یک کارآزمایی بالینی ۱۲ هفته‌ای نشان داد که رژیم وگان کم‌چرب می‌تواند به بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۱ کمک کند تا مصرف انسولین خود را کاهش دهند و در نتیجه هزینه‌های درمانی‌شان پایین بیاید. طبق داده‌ها، هزینه روزانه انسولین به‌طور میانگین ۲۷ درصد کاهش یافته است؛ رقمی کوچک که در طول یک سال تأثیر قابل‌توجهی بر هزینه‌های درمان دارد.
تمرکز رژیم بر کاهش چربی نه کالری
این رژیم غذایی با هدف کاهش چربی‌ها طراحی شده بود و بر مصرف حبوبات، غلات، میوه‌ها و سبزیجات تأکید داشت؛ بدون آنکه محدودیتی در کالری یا کربوهیدرات ایجاد کند.
جزئیات پژوهش جدید درباره رژیم وگان و دیابت
در این مطالعه تصادفی و کنترل‌شده، ۵۸ فرد بزرگسال مبتلا به دیابت نوع ۱ برای مدت ۱۲ هفته به دو گروه تقسیم شدند: گروهی با رژیم وگان کم‌چرب و گروهی دیگر با رژیم کنترل‌شده بر اساس اندازه وعده‌ها. پژوهشگران دوز انسولین و هزینه‌ها را با استفاده از معیارهای قیمت‌گذاری فدرال بررسی کردند.
«این پژوهش نشان می‌دهد که رژیم وگان کم‌چرب می‌تواند میزان و هزینه مصرف انسولین را در بیماران دیابت نوع ۱ کاهش دهد.» — دکتر هانا کاهلووا، مدیر تحقیقات بالینی در کمیته پزشکان برای طب مسئولانه (PCRM)
پیش‌تر نیز تیم تحقیقاتی همین الگوی رژیم وگان را در مطالعاتی دیگر بررسی کرده بود و نتایج نشان می‌داد که این رژیم باعث افزایش حساسیت بدن به انسولین می‌شود؛ به عبارت دیگر، بدن در پاسخ به انسولین عملکرد بهتری دارد.
کاهش مصرف و هزینه انسولین
بر اساس نتایج، میزان مصرف کلی انسولین در گروه وگان ۲۸ درصد کاهش یافت؛ عمدتاً به دلیل کاهش دوز انسولین پایه (Basal Insulin) که برای کنترل قند خون بین وعده‌ها استفاده می‌شود. دوز انسولین وعده‌های غذایی (Bolus) تغییر قابل‌توجهی نداشت.
در این گروه، هزینه روزانه انسولین به‌طور میانگین ۱.۰۸ دلار کاهش یافت، در حالی که در گروه کنترل تغییری مشاهده نشد. بنابراین این تفاوت ناشی از کاهش مصرف بود، نه تغییر قیمت دارو.
بهبود وزن و شاخص HbA1c بدون افت قند
در طول مطالعه، شرکت‌کنندگان در گروه وگان به‌طور متوسط حدود ۵ کیلوگرم کاهش وزن داشتند و شاخص HbA1c (میانگین قند خون سه‌ماهه) آن‌ها نیز بهبود یافت، بدون اینکه خطر افت قند خون افزایش یابد. این تغییرات نشان‌دهنده بهبود واقعی در حساسیت به انسولین است، نه صرفاً کاهش دوز دارو.
چرا چربی اهمیت دارد؟
مقاومت به انسولین زمانی رخ می‌دهد که سلول‌ها نسبت به انسولین واکنش مطلوبی نشان نمی‌دهند. یکی از عوامل کلیدی آن، تجمع چربی در کبد و عضلات است. حتی تغییرات کوچک در میزان چربی ذخیره‌شده در این بافت‌ها می‌تواند مقدار انسولین مورد نیاز بدن را برای کنترل قند تغییر دهد.
در این مطالعه، میزان چربی افزوده‌شده در رژیم وگان به حدود ۳۰ گرم در روز محدود شده بود. این هدف احتمالاً به کاهش چربی درون‌کبدی و درون‌عضلانی کمک کرده است؛ چربی‌هایی که معمولاً مانع جذب مناسب گلوکز در سلول‌ها می‌شوند.
نقش فیبر و پشتیبانی گروهی
مصرف فیبر در رژیم وگان بیشتر بود که می‌تواند در کنترل اشتها و ثبات قند خون مؤثر باشد. همچنین، جلسات هفتگی پشتیبانی و ثبت تغذیه روزانه به حفظ تعهد شرکت‌کنندگان کمک کرد — عاملی حیاتی برای ارزیابی دقیق تغییرات در مصرف دارو.
محدودیت‌ها و مسیرهای آینده پژوهش
دیابت نوع ۱ همواره به انسولین نیاز دارد؛ این رژیم جایگزین انسولین نیست و درمان قطعی محسوب نمی‌شود. بااین‌حال، نتایج آن امیدبخش است. این مطالعه در مقیاس کوچک و طی ۱۲ هفته انجام شد، بنابراین برای اطمینان از پایداری و ایمنی آن در درازمدت، به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است.
همچنین باید توجه داشت که شرکت‌کنندگان داوطلب در یک مطالعه تغذیه‌ای بودند و ممکن است نتایج در افراد با شرایط زندگی یا عادات متفاوت، تغییر کند. تنظیم دوز انسولین همیشه باید با مشورت پزشک متخصص انجام شود.
تأثیر اقتصادی رژیم وگان بر درمان دیابت
در ایالات متحده، هزینه مراقبت از بیماران دیابتی حدود ۲۵ درصد از کل هزینه‌های درمانی را تشکیل می‌دهد. بنابراین، هر تغییری که مصرف انسولین را کاهش دهد، می‌تواند فراتر از داروخانه، در کل سیستم درمانی صرفه‌جویی ایجاد کند.
صرفه‌جویی روزانه‌ی حدود یک دلار ممکن است اندک به نظر برسد، اما در طول ماه‌ها یا سال‌ها، مبلغ قابل‌توجهی می‌شود، به‌ویژه برای افرادی که بیمه آن‌ها بر پایه پرداخت درصدی از هزینه‌ها است. از سوی دیگر، سیاست‌هایی نظیر سقف قیمت برای برخی گروه‌ها مفیدند، اما همه بیماران را پوشش نمی‌دهند. در مقابل، تغییر رژیم غذایی انتخابی شخصی اما مقرون‌به‌صرفه است که در صورت ارائه آموزش‌های کافی، می‌تواند در سطح گسترده‌تری اجرا شود.
این پژوهش در مجله علمی BMC Nutrition منتشر شده است.
