افسردگی فصلی چیست؟
افسردگی فصلی که به آن اختلال عاطفی فصلی (SAD) نیز گفته می‌شود، نوعی اختلال خلقی است که هر سال تقریباً در یک زمان مشخص رخ می‌دهد. این اختلال معمولاً از پاییز یا زمستان شروع شده و در بهار یا اوایل تابستان پایان می‌یابد. این تغییرات خلقی ممکن است احساسات، تفکر و رفتار شما را تحت تأثیر قرار دهند.
آمار:
- سالانه حدود ۱۱ میلیون نفر در ایالات متحده به SAD مبتلا می‌شوند.
- ۲۵ میلیون نفر دیگر ممکن است شکل خفیف‌تر آن، موسوم به “غم زمستانی” را تجربه کنند.
افسردگی فصلی تابستانی:
نوع نادر دیگری از این اختلال به نام “افسردگی تابستانی” از اواخر بهار یا اوایل تابستان آغاز شده و در پاییز پایان می‌یابد.
علل افسردگی فصلی
علت دقیق این اختلال هنوز مشخص نیست، اما دانشمندان بر این باورند که برخی هورمون‌های تولید شده در مغز ممکن است تغییرات خلقی را در زمان‌های خاصی از سال تحریک کنند.
- نظریه کاهش نور خورشید: در پاییز و زمستان، نور خورشید کمتر است و این می‌تواند تولید سروتونین (یک ماده شیمیایی مرتبط با تنظیم خلق‌وخو) را کاهش دهد. کاهش سروتونین ممکن است منجر به افسردگی، خستگی و افزایش وزن شود.
- جمعیت آسیب‌پذیر:
- معمولاً در جوانی آغاز می‌شود.
- در زنان شایع‌تر است.
- عوامل جغرافیایی: در کشورهایی که نور خورشید در تمام طول سال فراوان است، این اختلال کمتر شایع است.
علائم افسردگی فصلی
علائم معمول شامل خواب زیاد و اشتیاق به کربوهیدرات‌ها است. سایر علائم شامل:
- احساس غمگینی مداوم
- کاهش انرژی
- مشکلات تمرکز
- خستگی
- افزایش اشتها
- انزوای اجتماعی
- افکار خودکشی
- کاهش علاقه به فعالیت‌های قبلی
- پرخوابی و پرخوری
علائم اختصاصی:
- افسردگی زمستانی: خستگی، خواب زیاد، تغییرات اشتها و انزوا.
- افسردگی تابستانی: اضطراب، تحریک‌پذیری، بی‌قراری، کم‌خوابی، کاهش وزن و رفتار تهاجمی.
تشخیص افسردگی فصلی
ویژگی اصلی این اختلال، تغییرات خلق‌وخو و رفتار همزمان با تغییر فصل است. این اختلال بخشی از افسردگی ماژور یا اختلال دوقطبی محسوب می‌شود.
شرایط تشخیصی:
- در دو سال گذشته، علائم افسردگی یا شیدایی به صورت فصلی رخ داده باشند.
- در فصل‌های دیگر این علائم مشاهده نشده باشد.
- در طول عمر، بیشتر فصل‌ها همراه با علائم افسردگی یا شیدایی باشند.
روش‌های تشخیصی:
- معاینه فیزیکی برای شناسایی مشکلات جسمی.
- آزمایش خون برای رد مشکلات پزشکی.
- بررسی افکار و احساسات بیمار.
- تکمیل پرسشنامه علائم.
درمان افسردگی فصلی
- داروهای ضدافسردگی:
- بوپروپیون XL: تنها داروی تایید شده توسط FDA برای پیشگیری از SAD.
- سایر داروها با مشورت پزشک.
- روان‌درمانی:
- درمان شناختی-رفتاری: برای مدیریت افکار منفی و یادگیری استراتژی‌های مراقبت از خود.
- ویتامین D:
- سطوح پایین ویتامین D ممکن است به SAD مرتبط باشد، اما تحقیقات کافی برای اثبات تاثیر مکمل‌ها وجود ندارد.
- نوردرمانی:
- یکی از موثرترین درمان‌ها برای SAD پاییزی و زمستانی.
- استفاده از نور کامل (۱۰,۰۰۰ لوکس) برای تنظیم ریتم شبانه‌روزی.
- شروع با جلسات ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای و افزایش تدریجی زمان.
عوارض نوردرمانی:
- مشکلات پوستی یا چشمی.
- تحریک شیدایی در افراد دوقطبی.
- برای افراد دارای بیماری‌های چشمی مانند آب‌مروارید یا گلوکوم، احتیاط لازم است.
پیشگیری از افسردگی فصلی
- نور طبیعی: روزانه زمانی را در فضای باز بگذرانید.
- استفاده زودهنگام از نوردرمانی: از اوایل پاییز.
- رژیم غذایی متعادل: شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های کم‌چرب.
- ورزش منظم: حداقل ۳۰ دقیقه در روز، پنج بار در هفته.
- حمایت اجتماعی: ارتباط با دوستان و فعالیت‌های اجتماعی.
زندگی با افسردگی فصلی
- از کمک حرفه‌ای غافل نشوید.
- الگوهای خواب خود را تنظیم کنید.
- محیط را پرنور نگه دارید.
- از الکل و مواد مخدر اجتناب کنید.
- در فصل‌های افسردگی از تصمیم‌گیری‌های مهم خودداری کنید.
- به یاد داشته باشید که بهبود علائم زمان‌بر است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر سال در زمان مشخصی احساس افسردگی، خستگی یا تحریک‌پذیری می‌کنید، ممکن است به SAD مبتلا باشید. با پزشک خود در این مورد صحبت کنید و توصیه‌های او را دنبال کنید.
جمع‌بندی
افسردگی فصلی یک اختلال خلقی است که در زمان مشخصی از سال رخ می‌دهد. این اختلال معمولاً در پاییز و زمستان آغاز شده و می‌تواند با نوردرمانی، دارو، روان‌درمانی و تغییرات سبک زندگی مدیریت شود.
