حتی یک سوزش مختصر از سوزن یا لمس تابه داغ می‌تواند دردی بر جا بگذارد که فراتر از حس جسمی، به اضطراب، نگرانی و ناراحتی تبدیل شود. اکنون پژوهشگران موفق شده‌اند رشته‌ای از سلول‌های عصبی را شناسایی کنند که این احساسات را به محرک‌های حسی خام متصل می‌کند.
پژوهش در مؤسسه سالک
این تحقیق در مؤسسه مطالعات زیستی سالک انجام شده است. در آن، تیمی به سرپرستی عصب‌شناس دکتر سونگ هان موفق به نقشه‌برداری از این مسیر در مغز موش‌ها شدند. یافته‌ها نشان می‌دهند که چگونه یک جرقه نخاعی می‌تواند هم به صورت درد تیز ظاهر شود، هم به شکل موجی از رنج و ناراحتی.
نقش CGRP و آمیگدال در درک احساسی درد
با جدا کردن نورون‌های حاوی پپتید مرتبط با ژن کلسی‌تونین (CGRP) در بخش کوچکی از تالاموس و دنبال کردن ارتباط آن‌ها با آمیگدال (مرکز ترس و اضطراب در مغز)، تیم تحقیق به کشف کلیدی رسید. آن‌ها نشان دادند که این شاخه از مسیر کلاسیک «راه اسپینوتالامیک» حامل احساساتی است که باعث می‌شود درد برای ما اهمیت پیدا کند.
عوامل احساسی در تجربه درد
نظریه‌های قدیمی در مورد مسیرهای مجزا
برای دهه‌ها این فرض رایج بود که مغز، جنبه‌های حسی و احساسی درد را از طریق مسیرهای مجزا پردازش می‌کند.
«اما همواره این سؤال وجود داشت که آیا مسیر حسی درد می‌تواند در تجربه احساسی آن نیز نقش داشته باشد؟» دکتر هان می‌گوید.
«مطالعه ما شواهد محکمی ارائه می‌دهد که شاخه‌ای از مسیر حسی درد، مستقیماً در تجربه احساسی درد نقش دارد.»
دوشاخه شدن بزرگراه عصبی
به عبارت دیگر، همان “بزرگراهی” که اطلاعات مربوط به حرارت یا فشار را منتقل می‌کند، می‌تواند منشعب شده و حس‌های دردناک را نیز منتقل کند.
بازنویسی کتاب درسی درد
مسیرهای کلاسیک درد در علم اعصاب
در کتاب‌های درسی، درد به دو بخش تقسیم می‌شود:
- سیگنال‌های سریع حسی که از طریق راه اسپینوتالامیک به تالاموس می‌رسند و از آنجا به قشر حسی مغز می‌روند. این مسیر به ما می‌گوید که کجا سوخته‌ایم و چقدر حرارت داشته است.
- مسیر دوم، یعنی راه اسپینوپاربراکیال، به مغز میانی می‌رود و مسئول احساس شوک و بار احساسی درد است.
ابهام‌زدایی یافته‌های جدید
پژوهش‌های مؤسسه سالک این تمایز را به چالش می‌کشد. با تزریق نشانگرهای خاص به نخاع موش‌ها، تیم تحقیقاتی مسیر برخی رشته‌های راه اسپینوتالامیک را تا هسته پارووسلولار ساب‌پرافاسی‌کولار در تالاموس دنبال کرد.
در این ناحیه، نورون‌های نشاندار با CGRP شناسایی شدند که مستقیماً به آمیگدال متصل‌اند.
کنترل احساسات مرتبط با درد
خاموش و روشن کردن احساس رنج
برای بررسی عملکرد این نورون‌ها، پژوهشگران به‌طور ژنتیکی نورون‌های CGRP را غیرفعال کردند. موش‌ها همچنان از صفحه داغ یا سوزن عقب‌نشینی می‌کردند، که نشان می‌دهد حس درد آن‌ها حفظ شده بود.
اما آن‌ها دیگر از مکان‌هایی که در آن‌ها قبلاً درد تجربه کرده بودند، اجتناب نمی‌کردند.
در مرحله بعد، با استفاده از اپتوژنتیک (فعال‌سازی نورونی با نور)، نورون‌های CGRP فعال شدند. حتی بدون وجود محرک درد، حیوانات از اتاق اجتناب کردند، که نشانه‌ای از تجربه خالص احساسی درد بود.
«پردازش درد فقط درباره شناسایی محرک نیست، بلکه درباره تصمیم‌گیری مغز است که این درد چقدر اهمیت دارد،»
– دکتر سوکجه کانگ، نویسنده اول مقاله.
راهی برای درمان دردهایی که به دارو جواب نمی‌دهند
تأثیر بر بیماری‌های مزمن
بسیاری از اختلالات پیچیده مانند:
- فیبرومیالژیا
- میگرن
- برخی انواع اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
ویژگی‌هایی از درد شدید یا تهدید را نشان می‌دهند، بدون این که آسیب واضحی به بافت‌ها وارد شده باشد.
ارتباط با درمان میگرن
تحلیل بیان ژن نشان داد که نورون‌های CGRP در تالاموس، علائمی دارند که با میگرن مرتبط است. داروهایی که گیرنده‌های CGRP را مسدود می‌کنند، در حال حاضر در درمان حملات میگرنی استفاده می‌شوند.
تیم هان پیشنهاد می‌دهد که این داروها می‌توانند مدار تالاموس را نیز آرام کنند، مداری که تحریکات روزمره را به رنج تبدیل می‌کند.
«کشف مسیر احساسی CGRP، برای نخستین‌بار توضیحی در سطح مولکولی و شبکه‌ای ارائه می‌دهد برای تفاوت بین احساس درد فیزیکی و رنج بردن از آن.»
– دکتر هان
قابل درمان کردن رنج انسانی
دلیل تفاوت افراد در میزان تحمل درد
تقریباً همه در برابر محرک‌های دردناک مشابه، واکنش اولیه مشابهی نشان می‌دهند، اما شدت رنج بعد از آن، از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. این پژوهش نشان می‌دهد که منشأ این تفاوت ممکن است نه در سطوح بالای تفکر، بلکه در خود تالاموس باشد.
فرصت برای درمان‌های نوآورانه
با شناسایی دقیق نورون‌هایی که احساسات را به درد متصل می‌کنند، این تحقیق راه را برای درمان‌هایی باز می‌کند که می‌توانند رنج را کاهش دهند، بدون اینکه عملکرد هشداردهنده درد را از بین ببرند.
احتمال دارد پزشکان در آینده، مسدودکننده‌های CGRP را با درمان‌های رفتاری ترکیب کنند تا واکنش سالم‌تری به درد ایجاد شود.
فراتر از درد فیزیکی: بررسی در انواع دیگر رنج
مسیر مشترک میان درد فیزیکی و احساسی؟
تیم سالک اکنون قصد دارد همین مدار را در گونه‌های دیگر نیز بررسی کند و ببیند آیا به دردهای اجتماعی مانند شکست عشقی یا اندوه نیز واکنش می‌دهد یا نه.
اگر مسیر CGRP واقعاً یک «شبکه زنگ خطر» عمومی باشد، کاهش فعالیت آن می‌تواند به افرادی کمک کند که پس از ضربه‌های روحی، مغز آن‌ها همچنان در حالت هشدار باقی مانده است.
برای میلیون‌ها نفری که با درد مزمن زندگی می‌کنند، این کشف امید ملموسی ایجاد می‌کند که دانشمندان بتوانند احساس فیزیکی درد را از رنج ناشی از آن جدا کنند. شاید یک کوفتگی ساده دیگر تا مدت‌ها ذهن فرد را درگیر نکند.
