افرادی که شیر گاو را با جایگزین‌های گیاهی مانند شیر سویا، بادام یا دیگر گزینه‌های گیاهی جایگزین می‌کنند، ممکن است با احتمال بیشتری به مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب نسبت به افرادی که به طور منظم شیر گاو مصرف می‌کنند، روبرو شوند.
این یافته از یک مطالعه اخیر درباره الگوهای زندگی و نتایج سلامت روان صدها هزار نفر از بزرگسالان در بریتانیا به دست آمده است.
سلامت روانی مصرف‌کنندگان شیر
دانشمندان طی بیش از یک دهه بررسی کردند که چگونه انواع مختلف شیر ممکن است با سلامت روانی و احساسی افراد مرتبط باشد.
شیر به عنوان یک بخش اصلی از رژیم غذایی روزانه توسط میلیاردها نفر در سراسر جهان مصرف می‌شود. پژوهشگران پس از بررسی عادات مصرف شرکت‌کنندگان، تفاوت‌های جالبی در سلامت روان مشاهده کردند.
یکی از گروه‌های برجسته، مصرف‌کنندگان شیر نیمه‌چرب بودند. داده‌ها نشان می‌دهند که این گروه در مقایسه با افرادی که شیر پرچرب یا جایگزین‌های گیاهی مصرف می‌کردند، نرخ کمتری از اضطراب و افسردگی داشتند.
این مشاهده نظر دکتر چونینگ وو از دانشگاه پزشکی جنوبی را که نویسنده این مطالعه است، به خود جلب کرد.
گرایش به نوشیدنی‌های غیرلبنی
در سال‌های اخیر، بسیاری از افراد به دلایل زیست‌محیطی، بهداشتی یا اخلاقی تصمیم گرفته‌اند از شیر گاو اجتناب کرده و به نوشیدنی‌های غیرلبنی روی بیاورند.
اما شواهد نشان می‌دهند برخی از این جایگزین‌ها ممکن است فواید مشابه برای سلامت روان را نداشته باشند. یکی از دلایل می‌تواند به محتوای تغذیه‌ای مربوط باشد.
«شیر منبع غنی از مواد مغذی مانند لاکتوز، لیپیدها، پروتئین و مواد معدنی است که برای حفظ سلامت انسان ضروری هستند»، دانشمندان دانشگاه پزشکی جنوبی نوشتند.
کلسیم و سروتونین
محققان دریافتند شیر گاو کلسیمی را فراهم می‌کند که از مسیرهایی که در تولید سروتونین نقش دارند، پشتیبانی می‌کند. سروتونین، که گاهی «مولکول خوش‌حالی» بدن نامیده می‌شود، به تنظیم خلق و خوی و پاسخ‌های استرس کمک می‌کند.
دانشمندان توضیح دادند: «سروتونین یک ماده شیمیایی است که در مغز نقش مهمی در خلق و خو و سلامت روان ایفا می‌کند. معروف‌ترین گروه داروهای ضدافسردگی جذب سروتونین را تقویت می‌کنند.»
بنابراین، مصرف مداوم کلسیم می‌تواند بهبود این مکانیسم‌های طبیعی مقابله با استرس را ممکن کند. برخی از شیرهای گیاهی نیز کلسیم ارائه می‌دهند، اما سطح و قابلیت جذب آن ممکن است متفاوت باشد.
چربی‌های اشباع‌شده در مقابل غیر اشباع
شیر منبع غنی از چربی‌های اشباع‌شده است. شیر نیمه‌چرب میزان این چربی‌ها را کاهش داده اما همچنان اسیدهای چرب مفیدی را که ممکن است از مغز محافظت کنند، حفظ می‌کند.
در مقایسه با نسخه پرچرب، شیر نیمه‌چرب به نظر می‌رسد تعادلی بین محتوای متوسط چربی و اجتناب از مشکلات ناشی از چربی اشباع‌شده اضافی برقرار می‌کند.
از سوی دیگر، جایگزین‌های گیاهی گاهی حاوی شکرهای افزوده یا ترکیبات دیگری هستند که ممکن است اثرات غیرمنتظره‌ای بر سلامت روان داشته باشند.
تاثیر بالقوه بر دوپامین
علاوه بر سروتونین، دوپامین نیز نقش کلیدی در تمرکز و رفتار مرتبط با پاداش ایفا می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که سطح بالای برخی چربی‌های اشباع‌شده می‌تواند سیگنال‌دهی دوپامین را تغییر داده و به اختلالات خلق و خو کمک کند.
شیر نیمه‌چرب با کاهش چربی‌های اشباع‌شده ممکن است از برخی اثرات روانی مرتبط با آن اجتناب کرده و تعادل سالم‌تری از مواد مغذی ضروری را حفظ کند.
تاثیرات متفاوت شیر بر سلامت روان
در حالی که یافته‌ها نشان می‌دهند افراد مصرف‌کننده شیر نیمه‌چرب در مقایسه با سایر انواع شیر، مشکلات خلق و خوی کمتری دارند، وضعیت کلی سلامت روان هر فرد به عوامل متعددی بستگی دارد.
ژن‌ها، عوامل استرس‌زا، خواب و شرایط اجتماعی-اقتصادی همه نقش دارند.
نکات عملی
متخصصان اغلب رژیم غذایی متعادلی شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و محصولات لبنی متوسط را توصیه می‌کنند. شیر نیمه‌چرب می‌تواند به خوبی در برنامه غذایی بسیاری از افراد جای بگیرد.
افرادی که گزینه‌های گیاهی را ترجیح می‌دهند، ممکن است از بررسی برچسب‌ها برای سطح کلسیم، پروتئین و مواد افزوده‌شده سود ببرند.
پژوهش‌های آینده
تحقیقات بیشتر ممکن است روشن کند که آیا شیر نیمه‌چرب واقعاً مزایای اضافی برای سلامت روان دارد یا خیر.
این مطالعه در ژورنال Frontiers in Nutrition منتشر شده است.
