ما اغلب سیستم ایمنی بدن خود را همچون یک نگهبان امنیتی می‌بینیم؛ نیرویی که ویروس‌ها، باکتری‌ها و هر عامل مزاحم دیگری را دفع می‌کند. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد همان عاملی که ما را محافظت می‌کند، می‌تواند در روند پیری، به تضعیف و تخریب بدن ما کمک کند.
مکانیزم‌های سیستم ایمنی و ارتباط آن با پیری
زمانی که یک ویروس وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی به سرعت واکنش نشان می‌دهد. سلول‌ها علائم هشداردهنده را شناسایی کرده و وارد حالت دفاعی می‌شوند. این واکنش زنجیره‌ای شامل التهاب، مرگ سلولی و هشدار به سایر بخش‌های بدن است.
در پشت این واکنش سریع، پروتئین‌هایی پنهان درون سلول‌ها قرار دارند. این پروتئین‌ها به تعداد بسیار زیادی ذخیره شده‌اند، بیش از آنچه سلول واقعاً نیاز دارد. آن‌ها همانند فنرهای فشرده در انتظار یک سیگنال کوچک هستند تا به سرعت فعال شوند و ساختارهای سه‌بعدی پیچیده‌ای تشکیل دهند که محکم به هم قفل می‌شوند.
«مانند جرقه‌ای که باعث شعله‌ور شدن آتش می‌شود، سلول‌های ایمنی ما باید با یک واکنش بزرگ و غیرقابل بازگشت در برابر محرک‌های بسیار کوچک مانند یک مولکول DNA ویروسی واکنش نشان دهند.» – رندال هافمن، موسسه تحقیقات پزشکی استاورز
هافمن توضیح می‌دهد که برخی پروتئین‌ها در این فرآیند تصمیم‌گیرندگان اصلی مرگ سلولی هستند. به باور او، این سازوکار می‌تواند یکی از اصول بنیادین توضیح روند پیری باشد.
پروتئین‌ها به مثابه باتری‌های زیستی
تیم تحقیقاتی بیش از ۱۰۰ پروتئین انسانی را بررسی کرد که دارای «دامنه مرگ» هستند؛ بخشی از پروتئین که به آن اجازه می‌دهد هنگام نیاز به سرعت مونتاژ شود. آزمایش‌ها با استفاده از سلول‌های مخمر انجام شد.
به گفته الکس رودریگز گاما، سرپرست مطالعه:
«این پروتئین‌ها به‌طور فراوان در سلول‌ها انباشته می‌شوند و امکان واکنش سریع در برابر تهدید را فراهم می‌کنند. این پدیده مشابه یک باتری زیستی است که انرژی را ذخیره می‌کند تا در زمان نیاز آزاد شده و واکنش ایمنی و التهاب را فعال کند.»
به بیان ساده، یک سیگنال میکروسکوپی می‌تواند همچون کلیدی عمل کرده و این انرژی ذخیره‌شده را آزاد کند، سپس پروتئین‌ها به سرعت ساختار پایداری تشکیل داده و با عفونت مقابله کنند.
معامله دو سر باخت سیستم ایمنی در دوران پیری
این سرعت واکنش، هزینه‌ای هم دارد. هرچه تعداد پروتئین‌های آماده بیشتر باشد، احتمال اتصال تصادفی آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. به همین دلیل، هرچه سلول بیشتر عمر کند، خطر فعال شدن اشتباهی این فرآیند بیشتر می‌شود.
هافمن توضیح می‌دهد:
«با افزایش سن، بالاخره پروتئین‌های دامنه مرگ در سلول‌ها حتی بدون وجود مهاجم، تغییر شکل داده و باعث مونتاژ پروتئین، مرگ سلولی و التهاب می‌شوند. درواقع ما طول عمر بیشتر را فدای عملکرد فوری سیستم ایمنی می‌کنیم.»
به گفته رودریگز گاما، این یافته‌ها نشان می‌دهد که چگونه التهاب آغاز می‌شود و چرا با بالا رفتن سن شدت می‌گیرد. این آگاهی می‌تواند مسیر توسعه درمان‌های جدید برای التهاب و بیماری‌های مرتبط با پیری را هموار کند.
کاهش ریسک بیماری و التهاب
یکی از پرسش‌های کلیدی دانشمندان این است که آیا می‌توان جلوی واکنش معکوس سیستم ایمنی را گرفت یا خیر.
هافمن در این‌باره می‌گوید:
«التهاب از ویژگی‌های اصلی بسیاری از بیماری‌های لاعلاج است – از آلزایمر و پارکینسون گرفته تا سرطان‌ها و دیگر بیماری‌های ناشی از پیری. اگر بتوانیم احتمال التهاب را با حذف یا تغییر شکل برخی پروتئین‌ها کاهش دهیم، شاید بتوانیم جلوی اجتناب‌ناپذیری آن را بگیریم و در طول زمان، روند پیشرفت بسیاری از این بیماری‌ها را کند کنیم.»
او همچنین خاطرنشان می‌کند که این رویکرد ممکن است بدن را در برابر برخی پاتوژن‌ها آسیب‌پذیرتر کند، اما برخی بیماران احتمالاً مایل خواهند بود این ریسک را بپذیرند.
جمع‌بندی
تحقیقات جدید نشان می‌دهد سیستم ایمنی ما همان‌قدر که ناجی بدن است، می‌تواند در روند پیری نیز نقش تخریبی ایفا کند. پروتئین‌های ذخیره‌شده که همانند باتری عمل می‌کنند، در طول زمان می‌توانند به‌طور تصادفی فعال شوند و باعث التهاب و مرگ سلولی شوند. درک این مکانیزم‌ها شاید راه را برای درمان‌های نوین در برابر بیماری‌های مرتبط با پیری هموار کند.
نظر شما درباره ارتباط سیستم ایمنی و پیری چیست؟ تجربه‌ها و دیدگاه‌های خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
