چرا آزمایشات غربالگری اهمیت دارند؟ این سؤالی است که خیلی از آقایان می‌پرسند. خوب است بدانید که آزمایشات غربالگری به‌هنگام و درست به موقع یکی از مهم‌ترین کارهایی است که آقایان برای حفظ سلامت خود باید انجام دهند.
غربالگری بیماری‌ها را زود پیدا می‌کند؛ یعنی خیلی قبل‌تر از اینکه علائمی در بدن شما بروز کند. در این صورت است که درمان راحت‌تر خواهد بود. وقتی بیماری زودتر تشخیص داده شود حتی می‌توان سرطان روده بزرگ را در نطفه خفه کرد. وقتی به مشکل دیابت خود زودتر پی ببرید از عوارضی نظیر افت بینایی و ضعف نیز جلوگیری می‌کنید. زمان و دفعات انجام این آزمایشات بر حسب سن شما و عوامل خطرساز متفاوت است.
سرطان پروستات
رایج‌ترین سرطان بعد از سرطان پوست در امریکا سرطان پروستات است. این سرطان رشد کندی دارد اما برخی انواع آن، سریع رشد می‌کنند. با غربالگری، قبل از بروز علائم، راحت‌تر می‌توان درمان مؤثرتری داشت.
آزمایشات سرطان پروستات
آزمایش DRE (بررسی دیجیتال روده بزرگ) و آزمایش PSA (آنتی‌ژن خاص پروستات) از جمله آزمایشات برای اطمینان از سلامت پروستات است. البته در مورد انجام آزمایش PSA به طور مکرر هشدار داده شده و توصیه می‌شود برای گروه‌هایی که احتمال ابتلا در آنها بیشتر است صورت گیرد:
• ۵۰ سالگی برای مردانی که احتمال خطر ابتلا در آنها متوسط است
• ۴۵ سالگی برای آنهایی که احتمال خطر بالایی دارند
• ۴۰ سالگی برای آنهایی که سابقه خانوادگی ابتلا دارند
سرطان روده
سرطان رود بزرگ یا کلورکتال دومین دلیل رایج مرگ و میر ناشی از سرطان است. خطر ابتلا در مردان کمی بیشتر از زنان است. بیشتر سرطان‌ها از پلیپ‌های روده شکل می‌گیرند: یعنی غددی که در سطح داخلی روده وجود دارند. بعد از اینکه فرد به سرطان مبتلا شد، این بیماری پخش می‌شود یا به دیگر اعضای بدن سرایت می‌کند. بهترین راه برای یافتن سرطان روده و پیشگیری از آن برداشتن پلیپ‌ها قبل از سرطانی شدن آنها است.
آزمایش سرطان روده
آزمایشات مردان با متوسط بودن خطر ابتلا از ۵۰ سالگی شروع می‌شود. آزمایش کولونوسکوپی برای تشخیص پلیپ‌ها و سرطان کلورکتال انجام می‌شود. پزشک سرتاسر روده بزرگ را با یک لوله منعطف و یه دوربین مشاهده می‌کند. جایگزین کولونوسکوپی سیگموئیدوسکوپی است که فقط بخش پایینی روده را بررسی می‌کند. برای برخی بیماران نیز کولونوسکوپی مجازی که نوعی سی تی اسکن است یا تنقیه باریُم که نوعی عکس‌برداری با اشعه ایکس است توصیه می‌شود. البته اگر پلیپ‌ها تشخیص داده شوند، برای برداشتن آنها کولونوسکوپی لازم است.
سرطان پوست
خودتان را آزمایش کنید. اگر در پوست خود تغییرات یا نشانه‌هایی دیدید، مثل تغییر در شکل، رنگ و اندازه خال‌هایتان، حتماً به پزشک مراجعه کنید. آزمایش پوست توسط پزشک متخصص یکی از برنامه‌های روتین است. درمان این سرطان با تشخیص زودهنگام مؤثرتر است.
فشار خون بالا یا هایپر تنشن
خطر ابتلا به فشار خون بالا با افزایش سن بیشتر می‌شود که به وزن و سبک زندگی هم بستگی دارد. این مشکل علائمی خطرناک نظیر اتساع عروق خونی را در پی دارد اما قابل درمان است و شما می‌توانید خطر بیماری‌های قلبی، سکته و نارسایی کلیه را کاهش دهید. پس، همیشه فشار خون خود را بررسی کنید و اگر بالا بود، با پزشک مشورت کنید.
غربالگری فشار خون بالا
وقتی فشار خون می‌گیرید دو عدد می‌بینید. اولی فشار سیستولیک رگ‌های شما در زمان ضربان قلب است. دومی فشار دیاستولیک یعنی فشار بین تپش‌هاست. فشار خون معمولی کمتر از ۸۰/۱۲۰ است. اگر فشار خون شما از ۹۰/۱۴۰ بالاتر بود، پرفشاری و بین این دو عدد را پیش‌پرفشاری خون می‌‌گویند که زمینه‌ساز ابتلا به پرفشاری خون است. دفعات سنجش فشار خون به مقدار بالا بودن و دیگر عوامل خطرساز بستگی دارد.
میزان کلسترول
بالا بودن میزان کلسترول LDL در خون منجر به ایجاد پلاک‌های چسبناک و تجمع در دیواره‌های رگ‌ها می‌شود که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. تصلب شرایین که همان سفت و باریک شدن عروق خونی است می‌تواند بدون هیچ علامتی سالیان سال پیشرفت کند و به مرور زمان خطر سکته و حمله قلبی را افزایش دهد. تغییر در سبک زندگی و دارو می‌تواند کلسترول بد را کاهش دهد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی را. کم کند.
سنجش میزان کلسترول
پنل چربی خون ناشتا یک آزمایش خون است که مجموع کلسترول‌ها، یعنی میزان کلسترول بد LDL، کلسترول خوب HDL و تری‌گلیسیرید (چربی خون) را نشان می‌دهد. نتایج این آزمایش برای کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی، سکته و دیابت بسیار اهمیت دارد. آقایان از ۲۰ سالگی در صورت بالا بودن خطر ابتلا به بیماری قلبی باید این آزمایش را انجام دهند. اما این آزمایش به صورت مرتب بعد از ۳۵ سالگی باید انجام شود.
دیابت نوع ۲
یک‌سوم امریکایی‌ها دیابت دارند و خودشان نمی‌دانند. دیابت کنترل‌نشده منجر به بیماری قلبی و سکته، نارسایی کلیه، کوری ناشی از عروق خونی شبکیه، آسیب به اعصاب و ضعف بدنی می‌شود. اگر دیابت زود تشخیص داده شود، با رژیم، ورزش، کاهش وزن و دارو قابل پیشگیری است.
غربالگری دیابت نوع دو
آزمایش قند خون ناشتا، آزمایش تحمل گلوگز یا AIC می‌تواند جداگانه یا با هم برای تشخیص دیابت نوع ۲ استفاده شود. آقایان سالم از ۴۵ سالگی هر ۳ سال یک بار باید این آزمایش را انجام دهند. اگر خطر ابتلا در شما بالاست، یعنی کلسترول بالا یا فشار خون دارید، باید این آزمایش زودتر و به دفعات بیشتری انجام دهید.
ویروس نقص ایمنی بدن انسان یا HIV
ویروس HIV ویروسی است که منجر به بیماری ایدز می‌شود. حتی اگر این بیماری علامتی نداشته باشد، اما ممکن است ویروس آن در خون و دیگر ترشحات عفونی وجود داشته باشد. این بیماری از طریق تماس ترشحات با ناحیه واژینال، مقعد، دهان و چشم یا زخمی در پوست از شخصی به شخص دیگر سرایت می‌کند. نه درمانی دارد و نه واکسن. درمان‌های جدید از پیشرفت عفونت HIV و تبدیل شدن به بیماری ایدز پیشگیری می‌کند اما این داروها عوارض جانبی شدید دارند.
آزمایش غربالگری HIV
افراد مبتلا به HIV ممکن است سال‌ها عوارضی نداشته باشند. تنها راهی که آنها می‌توانند از وجود این بیماری خونی اطلاع پیدا کنند یک سری آزمایش خون است. اولین آزمایش ELISA یا EIA است که به جست‌وجوی آنتی‌بادی برای HIV در خون می‌گردد. این احتمال هم وجود دارد که فرد عفونی نباشد و آزمایش مثبت باشد. به همین منظور، آزمایش دومی به نام Western blot assay برای تأیید انجام می‌شود. اگر به تازگی عفونی شده باشید، ممکن است جواب آزمایش منفی باشد. در این مواقع، تکرار آزمایش توصیه می‌شود. اگر فکر می‌کنید در تماس با HIV بوده‌اید، حتماً در مورد انجام این آزمایشات با پزشک مشورت کنید.
پیشگیری از سرایت HIV
نتیجه آزمایش افرادی که به تازگی مبتلا شدهاند دو ماه بعد از تزریق مثبت خواهد بود. اما تا ۵ در صد از موارد هنوز پس از گذشت ۶ ماه نتیجه آزمایش منفی بوده است. رابطه جنسی ایمن برای پیشگیری از ابتلا به HIV و دیگر بیماری‌های مقاربتی الزامی است. آنهایی که مواد مخدر مصرف می‌کنند نباید سرنگ‌های خود را با یکدیگر سهیم شوند.
گلوکوم (آب سیاه یا کوری تدریجی)
این گروه از بیماری چشم به تدریج بر اعصاب بینایی تأثیر می‌گذارد و منجر به کوری می‌شود. کاهش بینایی برگشت‌ناپذیر در افراد مبتلا به گلوکوم، بدون هیچ علامت قبلی، اتفاق می‌افتد. آزمایشات غربالگری پرفشاری غیرطبیعی در چشم برای درمان و پیشگیری از آسیب به اعصاب چشم انجام می‌شود.
غربالگری کلوکوم
آزمایش چشم برای گلوکوم بر حسب سن و احتمال خطر ابتلای شخص به آن متفاوت است:
• زیر ۴۰ سالگی: هر دو تا ۴ سال یک بار
• ۴۰ تا ۵۴ سالگی: هر یک تا ۳ سال
• بین ۵۶ تا ۶۴ سالگی: هر یک تا دو سال
• ۶۵ سال به بالا: هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار
اگر احتمال خطر در شما زیاد است، مثلاً در خانواده‌ای هستید که سابقه گلوکوم دارد، در گذشته آسیب به چشم شما وارد آمده است یا از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنید، با پزشک خود در مورد آزمایشات غربالگری زودهنگام و مکرر صحبت کنید.
