سرطان آپاندیس زمانی یک بیماری نادر و ناشناخته بود که کمتر کسی نام آن را شنیده بود. اما امروز، گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد که تعداد مبتلایان به این نوع سرطان در میان بزرگسالان جوان رو به افزایش است و پزشکان هنوز نمی‌دانند علت دقیق این روند چیست.
سرطانی که در سکوت رشد می‌کند
این سرطان از زائده کوچکی در ابتدای روده بزرگ (آپاندیس) آغاز می‌شود و معمولاً تا زمانی که بیمار به دلیل درد مشکوک به آپاندیسیت جراحی می‌شود، تشخیص داده نمی‌شود.
انواع مختلفی از این سرطان وجود دارد؛ از جمله آدنوکارسینوم آپاندیس که از سلول‌های غده‌ای درون آپاندیس شروع می‌شود، و تومورهای نورواندوکرین که از سلول‌های تولیدکننده هورمون در دستگاه گوارش منشأ می‌گیرند. با این حال، تمام این انواع در یک نکته مشترک‌اند: تعداد مبتلایان به آن‌ها در حال افزایش است.
آمار نگران‌کننده از رشد سرطان آپاندیس
مطالعه‌ای جدید نشان داده است که موارد ابتلا به سرطان آپاندیس در میان افرادی که متولد حدود سال ۱۹۸۰ هستند، بیش از سه برابر و در میان متولدان حدود ۱۹۸۵، بیش از چهار برابر نسبت به متولدان ۱۹۴۵ افزایش یافته است.
این تحلیل داده‌های ۴۸۵۸ بزرگسال را بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۹ بررسی کرده و تومورها را بر اساس نوع بافت‌شناسی آن‌ها طبقه‌بندی کرده است.
پژوهشگران توضیح می‌دهند که افرادی که پس از دهه ۱۹۷۰ متولد شده‌اند — شامل نسل X و نسل قدیمی‌تر میلنیال‌ها — حدود سه برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان آپاندیس هستند. این الگو در میان انواع مختلف تومور و گروه‌های سنی گوناگون تکرار شده است و نشان می‌دهد عامل مشترکی در محیط یا سبک زندگی نسل‌های جدید وجود دارد که ریسک ابتلا را افزایش داده است.
افزایش بیش از انتظار
به گفته محققان، شدت این افزایش بیش از حد انتظار آن‌ها بوده است. تحلیل داده‌ها نشان داد که تغییرات رخ‌داده پس از دهه ۱۹۴۰ تنها به افزایش سن مرتبط نیست، بلکه به تغییراتی در سبک زندگی، تغذیه و محیط زیست مربوط می‌شود.
چگونه این روند را بررسی کردند؟
تیم تحقیقاتی از داده‌های برنامه SEER مؤسسه ملی سرطان ایالات متحده استفاده کرد — سیستمی که اطلاعات مربوط به سرطان‌ها را در جمعیت‌های مختلف ثبت می‌کند؛ از جمله محل تومور، مرحله تشخیص، روش‌های درمان و میزان بقا.
آن‌ها با مقایسه نسل‌های مختلف در گروه‌های سنی مشابه، بررسی کردند که آیا نسل‌های جدیدتر در همان سن نسبت به نسل‌های قدیمی‌تر بیشتر در معرض خطر هستند یا خیر. نتیجه روشن بود: نرخ بروز سرطان آپاندیس در تمام زیرگروه‌های تومور افزایش یافته است.
تفاوت بین نسل‌ها
با تقسیم داده‌ها بر اساس بازه‌های پنج‌ساله و بررسی ۲۱ گروه تولد متوالی، پژوهشگران توانستند اثر «افزایش سن» را از اثر «تغییرات نسلی» جدا کنند. یافته‌ها نشان داد چیزی در دنیای پس از ۱۹۷۰ تغییر کرده است — عاملی که بر سلامت نسل‌های جدید تأثیر گذاشته است.
چرا آمار ابتلا در حال افزایش است؟
سبک زندگی، تغذیه و شرایط محیطی از دهه ۱۹۷۰ به بعد به‌طرز چشمگیری تغییر کرد. شواهد علمی نشان می‌دهد که عواملی مانند:
- اضافه‌وزن و چاقی
- کاهش فعالیت بدنی
- مصرف الکل
- مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده
با افزایش خطر سرطان‌های روده بزرگ ارتباط دارند و احتمالاً می‌توانند درباره سایر سرطان‌های دستگاه گوارش از جمله آپاندیس نیز سرنخ‌هایی ارائه دهند.
نقش آنتی‌بیوتیک‌ها و میکروبیوم روده
در سال‌های اخیر، پژوهش‌های جدید به نقش آنتی‌بیوتیک‌ها در تغییر باکتری‌های روده اشاره کرده‌اند. مطالعه‌ای اخیر نشان داده که مصرف آنتی‌بیوتیک در دوران کودکی ممکن است با افزایش خطر سرطان زودرس روده بزرگ و پولیپ‌های پیش‌سرطانی مرتبط باشد.
هرچند این شواهد علت مستقیم سرطان آپاندیس را ثابت نمی‌کنند، اما محققان معتقدند که تغییرات در ترکیب میکروبی روده می‌تواند بخشی از معما باشد. علاوه بر این، تغییرات در فرآوری مواد غذایی و قرارگیری در معرض ترکیبات شیمیایی جدید نیز ممکن است در این روند نقش داشته باشند.
چرا تشخیص زودهنگام دشوار است؟
هیچ روش غربالگری استانداردی برای تشخیص زودهنگام سرطان آپاندیس وجود ندارد. حتی کولونوسکوپی — که در شناسایی پولیپ‌های روده بزرگ مؤثر است — برای این نوع سرطان کاربرد چندانی ندارد.
علائم آن نیز مبهم است؛ شامل:
- درد شکمی متناوب
- نفخ یا احساس پری در شکم
- تغییر در عادات دفع
بسیاری از موارد تنها زمانی شناسایی می‌شوند که بیمار به دلیل «آپاندیسیت مشکوک» جراحی می‌شود. در برخی بیماران، بیماری قبل از تشخیص، به درون حفره شکم گسترش می‌یابد و همین موضوع درمان را پیچیده‌تر می‌کند.
تشخیص قطعی چگونه انجام می‌شود؟
زمانی که آپاندیس طی جراحی برداشته می‌شود، نمونه بافتی آن زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست بررسی می‌گردد. این بررسی تشخیص قطعی را ممکن می‌سازد و مسیر درمان بعدی را تعیین می‌کند.
چگونه از خود محافظت کنیم؟
آگاهی از وضعیت سلامت پایه و توجه به علائم ماندگار شکمی بسیار مهم است. اگر درد یا تغییرات غیرعادی ادامه‌دار دارید، مراجعه به پزشک را به تعویق نیندازید.
عادت‌های سالم همچنان نقش کلیدی دارند. همان عواملی که خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند، می‌توانند در سایر سرطان‌های گوارشی نیز نقش داشته باشند. پس بهتر است:
- وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید
- مصرف الکل را محدود کنید
- تحرک روزانه را افزایش دهید
اگر در خانواده‌تان سابقه چند نوع سرطان وجود دارد، درباره خطرات ژنتیکی با پزشک مشورت کنید تا در صورت نیاز ارزیابی تخصصی انجام شود.
تغییرات در تحقیقات پزشکی
پژوهشگران اکنون تومورهای آپاندیس را از سرطان‌های سمت راست روده بزرگ جدا بررسی می‌کنند تا داده‌ها با هم اشتباه گرفته نشوند. این تمایز به طراحی آزمایش‌های دقیق‌تر و راهنمایی بهتر درمانی کمک خواهد کرد.
تیم‌های اورژانس نیز نسبت به موارد آپاندیسیتی که با درمان بهبود نمی‌یابد یا به‌سرعت بازمی‌گردد، هوشیارتر شده‌اند. در چنین مواردی، بررسی‌های تصویربرداری می‌تواند به تشخیص زودتر کمک کند.
گامی به سوی آینده‌ای روشن‌تر
بیمارستان‌ها در حال به‌روزرسانی شیوه ثبت و گزارش این تومورها هستند تا از اشتباه با سرطان‌های دیگر جلوگیری شود. این شفافیت به پژوهشگران امکان می‌دهد روندها را بهتر دنبال کنند و روش‌های درمانی مؤثرتری طراحی نمایند.
هرچند ابزارهای سلامت عمومی توانسته‌اند روند افزایش را شناسایی کنند، اما تعیین علت دقیق همچنان نیازمند مطالعات بیشتر است. پژوهش‌های آینده باید ارتباط میان محیط، سبک زندگی و ژنتیک را در سطح جمعیتی و بیولوژیکی بررسی کنند.
جمع‌بندی
نسل‌های جدید نسبت به نسل‌های قدیمی‌تر در سنین مشابه با خطر بالاتری از ابتلا به سرطان آپاندیس روبه‌رو هستند. این موضوع زنگ خطری برای آموزش، پیشگیری و تغییر سبک زندگی است. مهم‌ترین اقدام فعلی، توجه به علائم بدن، حمایت از تحقیقات علمی و حفظ نگرشی باز در برابر یافته‌های جدید است.
این پژوهش در مجله Annals of Internal Medicine منتشر شده است.
اگر این مطلب برایتان مفید بود، آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید و در بخش دیدگاه‌ها بنویسید: آیا تا به حال درباره سرطان آپاندیس چیزی شنیده بودید؟
