دهه‌هاست که مطالعات روی موش‌ها، میمون‌ها و حتی کرم‌های گرد نشان داده‌اند که محدودیت کالری می‌تواند کلید افزایش طول عمر باشد. اما مشکل اینجاست که گرسنگی مداوم برای اکثر افراد گزینه جذابی نیست و پیروی از چنین رژیم‌های سخت‌گیرانه‌ای به‌خصوص در مواجهه با موقعیت‌های روزمره مثل تولدها و مهمانی‌ها به سرعت کاهش می‌یابد.
اهمیت ترکیب رژیم غذایی
زمانی که پژوهشگران دانشگاه ویسکانسین به‌طور دقیق‌تر به موضوع محدودیت کالری پرداختند، الگوی جالبی را مشاهده کردند: کاهش میزان غذا باعث افزایش طول عمر حیوانات می‌شود، اما ترکیب رژیم غذایی به همان اندازه اهمیت دارد.
نقش پروتئین‌ها در رژیم غذایی
شناخت اسیدهای آمینه ضروری
این کشف باعث شد توجه‌ها به پروتئین‌ها جلب شود؛ مواد مغذی‌ای که از ۲۰ اسید آمینه رایج ساخته شده‌اند. ۹ مورد از این اسیدهای آمینه «ضروری» هستند؛ به این معنا که بدن نمی‌تواند آن‌ها را تولید کند و باید از طریق رژیم غذایی تأمین شوند.
کاهش پروتئین برای افزایش سلامت؟
برخی مطالعات اولیه نشان می‌دادند که کاهش کلی پروتئین می‌تواند مزایای مشابه محدودیت کالری را بدون ایجاد احساس گرسنگی فراهم کند. موش‌هایی که رژیم با پروتئین کمتر دریافت کردند، کنترل قند خون بهتری داشتند و اندازه دور کمرشان کاهش یافت، اما کاهش بیش از حد پروتئین خطر از دست دادن عضلات را به‌ویژه در حیوانات مسن افزایش می‌دهد. بنابراین، راهکار هدفمندتری لازم بود.
کیفیت پروتئین مهم‌تر از کمیت آن است
تمرکز بر اسیدهای آمینه خاص
دودلی لامینگ، محقق متابولیسم، به این نکته پرداخت که شاید راز افزایش طول عمر در اسیدهای آمینه خاص نهفته باشد، نه در کل پروتئین.
او می‌گوید: «ما می‌گوییم کالری فقط یک کالری نیست. اجزای مختلف رژیم غذایی شما ارزشی فراتر از میزان کالری دارند و ما بر یکی از اجزایی تمرکز کرده‌ایم که بسیاری از افراد ممکن است بیش از حد مصرف کنند.»
تمرکز بر ایزولوسین
تیم تحقیقاتی لامینگ به اسیدهای آمینه شاخه‌دار شامل لوسین، ایزولوسین و والین که در مکمل‌های ورزشی به‌خاطر خاصیت عضله‌سازی محبوب هستند، توجه کرد. اما آن‌ها به جای بررسی این سه اسید آمینه به صورت یکجا، هر کدام را به‌طور جداگانه مطالعه کردند و به سرعت ایزولوسین به عنوان عامل کلیدی شناسایی شد.
کاهش ایزولوسین در رژیم غذایی
نتایج شگفت‌انگیز روی موش‌ها
زمانی که به موش‌هایی معادل ۳۰ سالگی انسان رژیمی داده شد که میزان ایزولوسین را حدود دو سوم کاهش می‌داد، بدن آن‌ها به سرعت شروع به کاهش چربی کرد.
لامینگ می‌گوید: «ما خیلی سریع مشاهده کردیم که موش‌هایی که رژیم با ایزولوسین کم داشتند، چربی بدنشان را از دست دادند و لاغرتر شدند.»
جالب اینجاست که میزان کالری دریافتی آن‌ها افزایش یافت. حیوانات برای جبران کمبود ایزولوسین بیشتر غذا می‌خوردند، اما متابولیسم بدن آن‌ها آن‌قدر بالا بود که وزن اضافه نکردند.
افزایش چشمگیر طول عمر
در طول زمان، موش‌های نر حدود ۳۳ درصد و موش‌های ماده حدود ۷ درصد بیشتر عمر کردند.
علاوه بر این، موش‌هایی که رژیم با ایزولوسین کم داشتند، کنترل قند خون بهتری داشتند، عضلات قوی‌تری داشتند و در ۲۶ شاخص سلامت مثل قدرت پنجه و وضعیت پوشش بدن عملکرد بهتری نشان دادند.
در موش‌های نر این گروه، میزان ابتلا به سرطان کاهش یافت و بزرگی پروستات نیز کمتر مشاهده شد.
ارتباط ایزولوسین با طول عمر
نقش مسیر mTOR
در اکثر مطالعات مربوط به پیری، مسیر mTOR که نوعی حسگر سلولی حساس به سطح اسیدهای آمینه است، نقش کلیدی ایفا می‌کند.
کاهش ایزولوسین باعث کاهش فعالیت mTOR می‌شود، این موضوع منجر به کاهش سیگنال‌های رشد می‌شود که در ایجاد تومورها و روند فرسایش بدن نقش دارند.
مزایای هورمونی
این رژیم همچنین موجب افزایش هورمونی می‌شود که به بدن در مقابله با سرما کمک می‌کند و در حال حاضر به‌عنوان یک گزینه درمانی احتمالی برای دیابت در حال بررسی است.
ترکیب این مسیرها که هنوز به‌طور کامل شناخته نشده‌اند، احتمالاً توضیح می‌دهد که چرا کاهش یک اسید آمینه خاص می‌تواند تأثیر بیشتری نسبت به کاهش کلی پروتئین داشته باشد.
اهمیت شروع رژیم در سنین میانسالی
لامینگ توضیح می‌دهد: «مطالعات قبلی نشان داده‌اند که رژیم‌های کم‌کالری و کم‌پروتئین یا کم‌اسیدآمینه در موش‌هایی که از سنین بسیار پایین شروع کرده‌اند باعث افزایش طول عمر می‌شوند.»
«ما این بار با موش‌هایی کار کردیم که وارد دوره میانسالی شده بودند. بسیار جالب و امیدبخش است که یک تغییر غذایی حتی در این سنین هم می‌تواند چنین تأثیر بزرگی بر طول عمر و کیفیت زندگی بگذارد.»
ایزولوسین و سلامت انسان
نقش ایزولوسین در بدن انسان
ایزولوسین برای بدن انسان ضروری است و در فرآیندهایی مانند تولید هموگلوبین و دفاع ایمنی نقش دارد، بنابراین حذف کامل آن امکان‌پذیر نیست.
مشکل اینجاست که بسیاری از رژیم‌های غذایی غربی، مقدار ایزولوسین بسیار بیشتری از نیاز روزانه تأمین می‌کنند. این میزان بالا معمولاً ناشی از مصرف زیاد تخم مرغ، پنیر، سویا، مرغ و گوشت قرمز است.
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در ویسکانسین که با داده‌های ملی ایالات متحده همخوانی دارد، افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتری دارند، معمولاً ایزولوسین بیشتری مصرف می‌کنند.
مسیرهای احتمالی برای انسان
لامینگ می‌گوید: «ما نمی‌توانیم همه افراد را به رژیم غذایی کم ایزولوسین منتقل کنیم، اما محدود کردن اثرات مثبت به یک اسید آمینه خاص ما را به درک بهتر فرایندهای بیولوژیکی و شاید راهکارهای درمانی احتمالی مثل داروی مسدودکننده ایزولوسین نزدیک‌تر می‌کند.»
مدل‌سازی‌های تغذیه‌ای تیم لامینگ نشان می‌دهد که با مصرف بیشتر میوه‌ها، سبزیجات و کاهش مصرف پروتئین حیوانی می‌توان میزان ایزولوسین دریافتی را بدون نیاز به برنامه‌ریزی پیچیده غذایی کاهش داد.
مراحل بعدی تحقیق
نیاز به مطالعات انسانی
از آنجا که این مطالعه بر روی موش‌هایی با تنوع ژنتیکی بالا انجام شده که شباهت بیشتری به انسان دارند، اطمینان از قابلیت تعمیم نتایج بیشتر است.
با این حال، انجام آزمایشات انسانی کنترل‌شده ضروری است. محققان اکنون در حال بررسی این موضوع هستند که آیا کاهش موقت ایزولوسین مشابه رژیم‌های محبوب پنج‌روزه تقلید کننده روزه می‌تواند همان مزایای متابولیکی را بدون نیاز به محدودیت‌های بلندمدت فراهم کند یا خیر.
لامینگ می‌گوید: «ممکن است با انتخاب غذاهای سالم‌تر و رعایت الگوهای غذایی بهتر، بتوانیم ایزولوسین را تا حدی کاهش دهیم که تفاوت ایجاد کند.»
در حالی که متخصصان همچنان منتظر توصیه‌های قطعی هستند، کارشناسان تغذیه هم‌اکنون مصرف بیشتر حبوبات، غلات کامل و سبزیجات را پیشنهاد می‌کنند؛ غذاهایی که به‌طور طبیعی ایزولوسین کمتری نسبت به لبنیات یا گوشت قرمز دارند. این تغییر با توصیه‌های عمومی سلامت برای کاهش خطر بیماری‌های مزمن هم‌راستا است.
نتیجه‌گیری: درست بخورید، بهتر زندگی کنید، عمر طولانی‌تری داشته باشید
در نهایت، طول عمر همواره وابسته به تعادل بین نیازهای بدن و عوامل فرسایشی بوده است.
شواهد جدید نشان می‌دهند که کاهش مصرف یک اسید آمینه خاص ممکن است بتواند سال‌های بیشتری به عمر اضافه کند، بدون اینکه لذت غذا خوردن قربانی شود.
تبدیل این یافته‌های آزمایشگاهی به عادت‌های روزمره غذایی بلافاصله اتفاق نمی‌افتد، اما اکنون مسیر بسیار روشن‌تر از زمانی است که بحث فقط روی «کمتر خوردن» متمرکز بود.
این مطالعات کامل در مجلات Cell Metabolism و Nature Aging منتشر شده‌اند.
