بسیاری از کودکان و نوجوانان امروزه با مشکلات سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنند. اضطراب و افسردگی از رایج‌ترین مشکلات در این گروه سنی هستند و متأسفانه آمار آن‌ها رو به افزایش است.
والدین به دنبال راهکار هستند
والدین همواره در جستجوی روش‌هایی برای کمک به فرزندان خود هستند، اما درمان‌های رایج همیشه برای همه مؤثر نیست. در این میان، ورزش به‌عنوان یک راهکار عملی برای بهبود سلامت روان کودکان مورد توجه قرار گرفته است.
نتایج یک پژوهش جدید
مطالعه دانشگاه استرالیای جنوبی
در یک مطالعه جدید که توسط دانشگاه استرالیای جنوبی انجام شده، ورزش منظم در قالب برنامه‌های ساختاریافته می‌تواند علائم افسردگی و اضطراب را در کودکان و نوجوانان کاهش دهد.
این یافته به والدین و معلمان یک گزینه جدید و مؤثر برای حمایت از سلامت روان کودکان ارائه می‌دهد.
ورزش و بهبود سلامت روان کودکان
در این تحقیق، ۳۷۵ مطالعه بالینی با شرکت بیش از ۳۸ هزار کودک و نوجوان ۵ تا ۱۸ ساله مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش، بزرگ‌ترین مطالعه در نوع خود است که فواید واضح ورزش برای سلامت روان کودکان را نشان می‌دهد.
دکتر بن سینگ، سرپرست این مطالعه، بیان کرد:
«افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین مشکلات سلامت روان در میان کودکان و نوجوانان در سراسر جهان هستند.»
تأثیر ورزش بر انواع مشکلات روانی
بر اساس نتایج این تحقیق، ورزش علائم هر دو اختلال را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. به ویژه کودکانی که مبتلا به اختلال بیش‌فعالی (ADHD) یا افسردگی بالینی بودند، بیشترین بهبود را تجربه کردند. نوجوانان بالای ۱۲ سال نسبت به کودکان کوچکتر واکنش بهتری به ورزش نشان دادند.
محدودیت‌های درمان‌های فعلی
چالش‌های دسترسی به درمان
روش‌های درمانی رایج شامل روان‌درمانی و داروهای ضدافسردگی هستند که اغلب به‌عنوان اولین انتخاب توصیه می‌شوند. اما بسیاری از کودکان یا به این درمان‌ها دسترسی ندارند یا از آن‌ها نتیجه مطلوب نمی‌گیرند.
برخی خانواده‌ها امکان مراجعه منظم به جلسات درمانی را ندارند و بعضی دیگر نگران عوارض جانبی داروها هستند.
دکتر سینگ می‌گوید:
«راهنمای درمانی مبتنی بر شواهد اغلب درمان شناختی-رفتاری و داروهای ضدافسردگی را به‌عنوان گزینه‌های اولیه توصیه می‌کنند، اما ۴۰ تا ۶۰ درصد از کودکان یا درمان دریافت نمی‌کنند یا بهبود کافی به دست نمی‌آورند. بنابراین، به وضوح به گزینه‌های جایگزین نیاز داریم.»
ورزش، گزینه‌ای ایمن و در دسترس
ورزش یک راهکار ایمن و مقرون‌به‌صرفه است که کودکان می‌توانند آن را در مدرسه، خانه یا محیط‌های اجتماعی انجام دهند. البته این روش جایگزین درمان پزشکی نیست، اما می‌تواند بخشی از سیستم حمایتی سلامت روان باشد.
بهترین انواع ورزش برای کودکان
چه نوع ورزشی مؤثرتر است؟
بر اساس نتایج تحقیق، همه ورزش‌ها تأثیر یکسانی ندارند. برای افسردگی، تمرینات با شدت متوسط که ترکیبی از ورزش هوازی و مقاومتی هستند، بهترین نتیجه را دارند. برای اضطراب، تمرینات مقاومتی با شدت کم مؤثرتر هستند.
مدت زمان مؤثر
برنامه‌هایی که کمتر از دوازده هفته طول می‌کشند، بیشترین تأثیر را بر افسردگی دارند. برای اضطراب، مدت زمان برنامه اهمیت زیادی ندارد و حتی برنامه‌های کوتاه‌مدت هم مؤثر هستند. کودکان در هر تعداد جلسات هفتگی و با هر مدت زمان تمرین، از ورزش سود می‌برند.
دکتر سینگ اشاره می‌کند:
«مطالعه ما نشان می‌دهد ورزش‌های سبک و با شدت کم بسیار مؤثر در کاهش اضطراب در کودکان و نوجوانان هستند، در حالی که برنامه‌های با شدت متوسط که تمرینات مقاومتی و هوازی را ترکیب می‌کنند، می‌توانند افسردگی را کاهش دهند.»
نوجوانان بیشترین بهبود را تجربه می‌کنند
دلیل اثرگذاری بیشتر بر نوجوانان
نوجوانان در این مطالعه نسبت به کودکان کوچکتر بهبود بیشتری نشان دادند. احتمالاً دلیل آن این است که نوجوانان با استرس بیشتری مواجه هستند یا فرصت‌های کمتری برای فعالیت بدنی دارند.
تأثیر ویژه بر کودکان با مشکلات خاص
کودکان مبتلا به ADHD یا سایر اختلالات سلامت روان نیز واکنش بسیار مثبتی به ورزش داشتند. در واقع، میزان بهبود در این گروه‌ها بیشتر از سایر کودکان بود.
این نتایج نشان می‌دهد کودکانی که بیشترین مشکلات را تجربه می‌کنند، می‌توانند بیشترین سود را از برنامه‌های ورزشی ببرند.
فعالیت بدنی ساده کافی است
نیاز به امکانات خاص نیست
والدین لازم نیست هزینه‌ای برای باشگاه یا مربی بپردازند. آنچه اهمیت دارد، خود حرکت است. کودکان می‌توانند از فعالیت‌های ساده مثل ورزش‌های گروهی، پیاده‌روی یا تمرینات خانگی بهره‌مند شوند. مدارس نیز می‌توانند با گنجاندن فعالیت‌های بدنی ساختاریافته در طول هفته، نقش مؤثری ایفا کنند.
پروفسور کارول ماهر، نویسنده همکار این تحقیق، می‌گوید:
«برنامه‌های کوتاه و ساختاریافته که شامل تمرینات قدرتی یا ترکیبی از فعالیت‌ها هستند، بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسند. با این حال، حتی ورزش کردن برای مدت زمان کوتاه هم فواید چشمگیری دارد.»
او همچنین اضافه می‌کند:
«والدین نگران نباشند. شما لازم نیست هزینه‌ای برای باشگاه یا برنامه‌های آموزشی بپردازید. فعالیت‌های بازی‌محور، بازی‌های گروهی و ورزش، همگی اشکال ارزشمندی از حرکت هستند که می‌توانند از سلامت روان حمایت کنند.»
راهی ساده برای بهبود سلامت روان کودکان
والدین می‌توانند با تشویق فرزندان خود به فعالیت‌های روزانه که از آن لذت می‌برند، شروع کنند. مدارس نیز می‌توانند با افزودن حرکت‌های ساختاریافته به برنامه روزانه، کمک کنند. حتی وقفه‌های کوتاه با حرکات سبک می‌توانند در طول زمان اثر مثبت داشته باشند.
پروفسور ماهر تاکید می‌کند:
«پیام اصلی بسیار ساده است: فعال شوید و فعال بمانید. حتی حرکت‌های کوتاه‌مدت می‌توانند تأثیر واقعی بر سلامت روان و بهزیستی کودکان داشته باشند، به‌ویژه برای آن‌هایی که با مشکلاتی روبه‌رو هستند.»
این مطالعه ادعا نمی‌کند که ورزش جایگزین روان‌درمانی یا دارو است، اما نشان می‌دهد که حرکت می‌تواند نقش مؤثری در حمایت از سلامت روان کودکان داشته باشد. برای خانواده‌هایی که به دنبال گزینه‌های غیر دارویی هستند، ورزش یک نقطه شروع قوی است.
نکته کلیدی این است که حرکت مؤثر است و کودکان لازم نیست ماه‌ها یا سال‌ها منتظر بهبود بمانند. نتایج مثبت می‌توانند در عرض چند هفته ظاهر شوند.
با رویکرد صحیح، فعالیت بدنی می‌تواند به بخشی از ابزارهای روزمره ما برای حمایت از سلامت روان کودکان تبدیل شود.
این مطالعه در مجله JAACAP Connect منتشر شده است.
