بر اساس یک مطالعهٔ چشمگیر از دانشگاه پوردو، محققان دریافته‌اند که پختن غذا روی اجاق‌گاز، ذرات ریزتری نسبت به اگزوز خودروهای بنزینی یا دیزلی در هوا منتشر می‌کند و به طور بالقوه خطر ابتلا به آسم و سایر بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.
این کشف، بر اهمیت یک منبع قابل‌توجه از آلودگی هوای داخل خانه که تاکنون ممکن است موردتوجه قرار نگرفته باشد، تأکید می‌کند. محققان بر اساس یافته‌های خود، توصیه می‌کنند هنگام پختن غذا روی اجاق‌گاز، از فن تهویه آشپزخانه استفاده شود.
این مطالعه به رهبری برندن بور، دانشیار دانشکدهٔ مهندسی عمران لایلز در دانشگاه پوردو انجام شد.
«احتراق، همچنان یک منبع آلودگی هوا در سراسر جهان، چه در داخل و چه در خارج از منزل است. ما دریافتیم که پختن غذا روی اجاق‌گاز، مقادیر زیادی از ذرات ریز نانو را تولید می‌کند که وارد دستگاه تنفسی شما می‌شوند و به طور مؤثری در آن رسوب می‌کنند.»
ذرات ریز فراوان
این مطالعه بر روی ذرات معلق در هوا به اندازهٔ ۱ تا ۳ نانومتر تمرکز داشت. اندازهٔ این ذرات به‌گونه‌ای است که به‌راحتی به اعماق دستگاه تنفسی نفوذ کرده و به طور بالقوه به سایر اندام‌ها سرایت پیدا می‌کنند و خطرات جدی برای سلامتی به همراه دارند.
محققان خاطرنشان کردند که کودکانی که در خانه‌هایی با اجاق‌گاز زندگی می‌کنند، احتمال بیشتری برای ابتلا به آسم دارند، نگرانی‌ای که در مطالعات قبلی نیز مطرح شده است. بااین‌حال، به دلیل چالش‌های اندازه‌گیری چنین ذرات ریز، تمرکز بر ذرات کمتر از ۳ نانومتر که به‌عنوان آئروسل نانوخوشه شناخته می‌شوند، نسبتاً جدید است.
«این ذرات فوق‌العاده ریز آن‌قدر کوچک هستند که نمی‌توانید آن‌ها را ببینید. آن‌ها شبیه ذرات گردوغباری نیستند که در هوا شناور می‌بینید. بعد از مشاهدهٔ چنین غلظت بالایی از آئروسل نانوخوشه در هنگام پخت‌وپز با گاز، دیگر نمی‌توانیم نسبت به این ذرات با اندازهٔ نانومتری بی‌تفاوت باشیم.»
تمرکز مطالعه
محققان با استفاده از ابزار پیشرفتهٔ اندازه‌گیری کیفیت هوا از شرکت آلمانی GRIMM AEROSOL TECHNIK، آزمایش‌هایی را در یک آزمایشگاه «خانهٔ کوچک» به نام آزمایشگاه راهنمای طراحی برای مهندسان باانرژی صفر پوردو (zEDGE) انجام دادند.
این آزمایشگاه مجهز به سنسورهایی برای نظارت بر تأثیرات کیفیت هوا از فعالیت‌های روزانه است و امکان اندازه‌گیری دقیق این ذرات ریز را در سناریوهای واقع‌گرایانهٔ پخت‌وپز فراهم می‌کند. این تیم با همکاری گرهارد اشتینر، دانشمند ارشد و مدیر محصول اندازه‌گیری نانو در GRIMM AEROSOL، توانستند داده‌های گسترده‌ای در مورد وجود ذرات آئروسل نانوخوشه در هوای داخل خانه هنگام پخت‌وپز جمع‌آوری کنند.
نتایج هشداردهنده
یافته‌ها حیرت‌انگیز بودند. محققان تخمین زدند که تا ۱۰ کوآدریلیون ذرهٔ آئروسل نانوخوشه می‌توان در هر کیلوگرم سوخت پخت‌وپز منتشر شود، رقمی که با انتشار ذرات از اگزوز خودرو برابری می‌کند یا حتی از آن فراتر می‌رود.
این مقایسه نشان می‌دهد که افراد در هنگام پخت‌وپز در محیط بسته با اجاق‌گاز، ممکن است ۱۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر از اگزوز خودرو در یک خیابان شلوغ، آئروسل نانوخوشه استنشاق کنند.
نصرت جونگ، نویسندهٔ همکار این مطالعه و استاد مهندسی عمران که آزمایشگاه «خانهٔ کوچک» را با دانشجویانش طراحی کرده است، می‌گوید: «شما از لوله‌اگزوز موتور دیزل به‌عنوان منبع هوای آشپزخانه استفاده نمی‌کنید.»
میلیاردها ذره بلعیده شده
این مطالعه همچنین بر ماندگاری این ذرات تأکید می‌کند و مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهند که انتشار قابل‌توجهی در عرض ۲۰ دقیقه از فعالیت‌های پخت‌وپز مانند جوشاندن آب یا درست‌کردن ساندویچ پنیر داغ وجود دارد.
بسیاری از ذرات به سرعت به سایر سطوح پخش شدند، اما مدل‌ها نشان دادند که تقریباً ۱۰ میلیارد تا ۱ تریلیون ذره می‌توانند در مجاری هوایی سر و ناحیه تراکئوبرونشیل ریه‌های یک فرد بالغ رسوب کنند. این دوز در کودکان حتی بیشتر متمرکز خواهد بود.
پروفسور بور می‌گوید: «ازآنجایی‌که اکثر مردم هنگام پخت‌وپز، فن تهویه خود را روشن نمی‌کنند، استفاده از هودهای آشپزخانه که به طور خودکار فعال می‌شوند، یک راه‌حل منطقی خواهد بود.»
«ما باید به فکر راه‌هایی برای کاهش مواجهه با انواع آلاینده‌های هوای داخل خانه باشیم. بر اساس داده‌های جدید ما، توصیه می‌کنیم که آئروسل نانوخوشه به‌عنوان یک دستهٔ مجزا از آلاینده‌های هوا در نظر گرفته شود.»
این مطالعه در مجلهٔ PNAS Nexus منتشر شده است.
راهکارها:
- هنگام پخت‌وپز از فن تهویه آشپزخانه استفاده کنید.
- هودهای آشپزخانه را نصب کنید که به طور خودکار فعال می‌شوند.
- از اجاق‌های برقی یا القایی به‌جای اجاق‌های گازی استفاده کنید.
- در صورت امکان، پخت‌وپز را در فضای باز انجام دهید.
- به طور مرتب سطوح آشپزخانه را تمیز کنید تا از تجمع ذرات جلوگیری شود.
