وقتی درباره زوال عقل (دمنتیا) صحبت می‌کنیم، بیشتر ذهنمان به سمت مشکلات مغزی می‌رود. اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که قلب نیز در این ماجرا نقش مهمی دارد، به‌ویژه اگر در دوران میانسالی تحت فشار باشد.
مطالعه‌ای تازه نشان داده است که حتی آسیب‌های خاموش و بدون علامت در قلب می‌توانند نشانه‌ای هشداردهنده برای ابتلا به زوال عقل در دهه‌های بعد باشند. این یافته‌ها ارتباطی عمیق بین قلب، خون و مغز را نشان می‌دهد که نباید نادیده گرفته شود.
یک پروتئین کلیدی در تشخیص خطر زوال عقل
این پژوهش توسط محققان دانشگاه University College London (UCL) انجام شد. تمرکز آن‌ها بر پروتئینی به نام تروپونین I قلبی (Cardiac Troponin I) بود؛ پروتئینی که پزشکان برای تشخیص حمله قلبی بررسی می‌کنند.
اما در این مطالعه، افراد هیچ علامت قلبی خاصی نداشتند. سطح تروپونین در خونشان تنها اندکی بالاتر از حد نرمال بود، اما همین مقدار تفاوت اهمیت زیادی داشت.
نتایج نشان داد کسانی که بین سنین ۴۵ تا ۶۹ سال بالاترین سطح تروپونین را داشتند، تا پایان مطالعه ۳۸ درصد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به زوال عقل قرار گرفتند. این ارتباط حتی پس از در نظر گرفتن عواملی مانند جنسیت، نژاد و میزان تحصیلات نیز ثابت ماند.
زوال عقل ناگهانی اتفاق نمی‌افتد
زوال عقل فرایندی تدریجی است که در طول دهه‌ها شکل می‌گیرد. پژوهشگران دریافتند علائم اولیه آسیب قلبی می‌تواند تا ۲۵ سال پیش از بروز علائم بالینی زوال عقل در آزمایش خون قابل تشخیص باشد.
پروفسور اریک برانر، نویسنده ارشد مطالعه می‌گوید: «سلامت ضعیف قلب در میانسالی خطر زوال عقل در دوران سالمندی را افزایش می‌دهد. کنترل عواملی مانند فشار خون بالا که هم در بیماری قلبی، هم سکته و هم زوال عقل نقش دارند، می‌تواند روند این بیماری‌ها را کند یا حتی متوقف کند.»
تغییرات مغزی مرتبط با سلامت قلب
برای بررسی دقیق‌تر، پژوهشگران اسکن مغزی گروهی از ۶۴۱ شرکت‌کننده را تحلیل کردند. نتایج نشان داد افرادی که سطح تروپونین بالاتری در میانسالی داشتند، در ۱۵ سال بعد هیپوکامپوس کوچک‌تری (مرکز حافظه مغز) داشتند و میزان ماده خاکستری مغزشان کمتر بود. این تغییرات مشابه تفاوتی بود که در مغز فردی سه سال مسن‌تر مشاهده می‌شود.
نشانه‌های افت شناختی در طول زمان
در ادامه، شرکت‌کنندگان آزمون‌هایی در زمینه حافظه، استدلال و توانایی‌های ذهنی انجام دادند. کسانی که سطح بالاتری از تروپونین داشتند، کاهش سریع‌تری در این عملکردها نشان دادند.
- در سن ۸۰ سالگی، عملکرد ذهنی‌شان مشابه فردی ۱.۵ سال مسن‌تر بود.
- در سن ۹۰ سالگی، این اختلاف به حدود دو سال می‌رسید.
این تفاوت کوچک به نظر می‌رسد، اما در مقیاس جمعیتی می‌تواند بر کیفیت زندگی، حافظه و استقلال افراد اثر قابل توجهی بگذارد.
اتصال قلب و مغز: ارتباطی واقعی و حیاتی
دکتر سایمون چن، نویسنده اصلی مقاله می‌گوید: «مطالعه ما طولانی‌ترین بررسی درباره ارتباط بین افزایش سطح تروپونین و کاهش عملکرد شناختی و زوال عقل است.»
او اضافه می‌کند: «سطح بالاتر تروپونین در خون در افراد مبتلا به زوال عقل، در میانسالی بیش از دوران سالمندی دیده شد. بنابراین، اندازه‌گیری این شاخص در میانسالی می‌تواند نشانگر دقیقی برای پیش‌بینی خطر زوال عقل باشد.»
سلامت قلب، کلید پیشگیری از زوال عقل
پروفسور برایان ویلیامز از بنیاد قلب بریتانیا تأکید می‌کند که سلامت قلب و مغز کاملاً به هم وابسته‌اند: «میانسالی دوره‌ای حساس است که آسیب‌های قلبی در این زمان می‌تواند مسیر افت سلامت مغز را در آینده رقم بزند.»
او توصیه می‌کند برای حفظ سلامت قلب و مغز باید:
- فشار خون را کنترل کنیم،
- سطح کلسترول را مدیریت کنیم،
- فعال بمانیم،
- وزن سالم را حفظ کنیم،
- و از سیگار دوری کنیم.
پیشگیری از زوال عقل از میانسالی آغاز می‌شود
زوال عقل هر سال میلیون‌ها نفر و خانواده‌هایشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هرچند هنوز درمان قطعی وجود ندارد، اما این پژوهش امید تازه‌ای به ما می‌دهد: زمان.
با توجه به نشانه‌های زودهنگام در قلب، شاید بتوانیم روند زوال عقل را در برخی افراد کند یا حتی متوقف کنیم. بر اساس گزارش Lancet Commission 2024، حدود ۱۷٪ از موارد زوال عقل می‌تواند با بهبود عوامل مرتبط با سلامت قلب مانند فشار خون، کلسترول، چاقی و کم‌تحرکی پیشگیری یا به تأخیر انداخته شود.
به همین دلیل، بنیاد قلب بریتانیا بیش از ۱۰ میلیون دلار را به پژوهش درباره زوال عقل عروقی اختصاص داده است تا بتواند از بروز آن در آینده جلوگیری کند.
میانسالی شاید زود به نظر برسد برای فکر کردن به زوال عقل، اما علم نشان می‌دهد اکنون بهترین زمان است برای شروع مراقبت از قلب و مغز.
این پژوهش در مجله علمی European Heart Journal منتشر شده است.
اگر این مقاله برایتان مفید بود، آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید تا آن‌ها هم بدانند چطور سلامت قلب می‌تواند از مغز محافظت کند. برای مطالعه مقالات بیشتر درباره سلامت مغز و قلب، به بخش سلامت سایت سر بزنید.
