بیشتر کارهایی که امروز انجام می‌دهید، بدون فکر و به‌طور خودکار پیش می‌روند. یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که تقریباً ۹۰ درصد رفتارهای روزمره ما ناشی از عادت است. در حالی که ما اهدافی برای خود تعیین می‌کنیم، اما وقتی چرخه‌های زندگی شکل می‌گیرند، سرنخ‌های محیط اطرافمان کار اصلی را انجام می‌دهند.
علم پشت پرده عادت‌ها
دانشمندان علوم رفتاری از ایالات متحده، استرالیا و بریتانیا بررسی کردند که تا چه حد زندگی روزانه ما نتیجه تصمیم‌های آگاهانه است. آن‌ها رفتار افراد را در لحظه، نه در بازنگری گذشته، ردیابی کردند.
«مردم به ندرت درباره اینکه چه رفتاری را انجام دهند یا چگونه آن را انجام دهند، تأمل می‌کنند.» — پژوهشگران
چگونه تحقیق انجام شد؟
این تیم ۱۰۵ فرد بزرگسال را به مدت هفت روز زیر نظر گرفت. روزی شش بار، یک اعلان تلفنی دریافت می‌کردند و باید پاسخ می‌دادند که در حال انجام چه کاری هستند و چقدر آن رفتار خودکار به نظر می‌رسد.
این روش که ارزیابی لحظه‌ای محیطی نام دارد، کمک می‌کند رفتار دقیقاً در همان لحظه ثبت شود. در مجموع، ۳۷۵۵ «لحظه رفتاری» شامل کار، وظایف خانگی، غذا خوردن، رفت‌وآمد، استفاده از موبایل و تفریح ثبت شد.
دو نوع خودکاری رفتاری
- آغاز عادت‌گونه: وقتی یک نشانه رفتاری را فعال می‌کند، مثل اعلان موبایل که باعث می‌شود گوشی را بردارید.
- اجرای عادت‌گونه: وقتی رفتاری را بدون فکر و روان انجام می‌دهید، مثل مسواک زدن یا رانندگی در مسیر همیشگی.
اعداد قابل توجه درباره عادت‌ها
نتایج شگفت‌انگیز بود: ۶۵ درصد رفتارها به‌طور عادت‌گونه آغاز شدند و ۸۸ درصد به شکل عادت‌گونه اجرا شدند. به بیان ساده، نشانه‌ها ما را به عمل می‌کشانند و اعمال تکراری روی ریل خودکار پیش می‌روند.
«بسیاری فکر می‌کنند انسان تصمیم‌گیرنده منطقی است. اما بخش بزرگی از رفتارهای تکراری بدون فکر قبلی و به‌طور خودکار شکل می‌گیرد.» — آماندا ریبار، دانشگاه کارولینای جنوبی
نقش عوامل جمعیت‌شناسی
محققان بررسی کردند که آیا سن، جنسیت یا وضعیت تأهل بر خودکار بودن رفتار تأثیر دارد. نتیجه روشن بود: هیچ تفاوتی وجود نداشت. به نظر می‌رسد عادت، پیش‌فرض انسان است.
ورزش؛ استثنای نسبی
یکی از رفتارها متفاوت بود: فعالیت بدنی. ورزش اغلب با نشانه آغاز می‌شود (مثلاً یادآوری تقویم)، اما اجرای آن نیازمند توجه و دقت است. در نتیجه، ورزش کمتر از دیگر رفتارها روی حالت خودکار انجام می‌شود.
همسویی عادت‌ها و اهداف
بر خلاف باور عمومی، عادت‌ها الزاماً مانع اهداف نمی‌شوند. داده‌ها نشان دادند:
- ۷۶٪ رفتارها مطابق با نیت افراد بود.
- ۴۶٪ هم عادت‌گونه و هم آگاهانه بودند.
- تنها ۱۷٪ عادت‌گونه اما ناسازگار با نیت بودند.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که اکثر عادت‌ها در خدمت اهداف ما هستند نه در تضاد با آن‌ها.
بیشترین وقت مردم صرف چه می‌شود؟
کار و استفاده از صفحه‌نمایش بیشترین سهم را داشتند:
- ۲۲٪ فعالیت‌ها مربوط به کار یا تحصیل
- ۱۸٪ کارهای خانگی
- ۱۷٪ زمان صرف صفحه‌نمایش
این اهمیت دارد، زیرا مغز دقیقاً همان چیزهایی را خودکار می‌کند که زیاد تکرار می‌شوند.
چالش عادت‌های بد
از آنجایی که بیشتر رفتارها خودکار هستند، بهترین راه تغییر این است که عادت‌ها را بازطراحی کنیم، نه اینکه مستقیماً با آن‌ها بجنگیم.
«تقریباً همه رفتارها می‌توانند توسط عادت پشتیبانی شوند. این یعنی راهکارهای تغییر می‌توانند بر ایجاد عادت‌های مثبت تمرکز کنند.» — پژوهشگران
برای رسیدن به اهداف سالم، مثل ورزش یا تغذیه بهتر، باید سرنخ‌های ثابت در محیط ایجاد کرد. برای مثال:
- زمان و مکان مشخص برای ورزش
- میوه در دسترس و در معرض دید
- یادآورهای تقویمی ثابت
- محدودیت استفاده از موبایل
محدودیت‌های تحقیق
این پژوهش مبتنی بر خوداظهاری بود. بنابراین افراد ممکن است میزان خودکاری رفتارشان را به‌درستی تشخیص نداده باشند. همچنین:
- نمونه شامل داوطلبان خاص در بریتانیا و استرالیا بود.
- فقط یک هفته بررسی شد، بنابراین چرخه‌های بلندمدت در نظر گرفته نشد.
- رفتارهای سریع و کوتاه ممکن است کمتر ثبت شده باشند.
چگونه عادت‌های خود را کنترل کنیم؟
نباید منتظر اراده ماند. باید زندگی را روی حالت خودکار طراحی کرد. برای مثال:
- گذاشتن کفش کنار در برای پیاده‌روی صبحگاهی
- قرار دادن میوه در سطح دید
- بلوک زمانی در تقویم برای کشش
- جابجایی یا حذف نشانه‌های تحریک‌کننده عادت‌های بد
مغز ما استاد صرفه‌جویی انرژی است. آنچه را تکرار می‌کنیم، تبدیل به روتین می‌کند. خبر خوب این است که اکثر عادت‌ها با اهداف ما هماهنگ هستند. پس اگر زندگی روی ریل حرکت می‌کند، می‌توانیم ریل‌های بهتری بسازیم.
این تحقیق در مجله Psychology & Health منتشر شده است.
نتیجه‌گیری
این پژوهش نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از زندگی ما تحت سلطه عادت‌هاست. اگر یاد بگیریم نشانه‌های درست طراحی کنیم، می‌توانیم از این خودکاری به نفع اهداف مثبت خود بهره ببریم.
اگر می‌خواهید عادت‌های خود را بهتر بشناسید و تغییر دهید، تجربه یا دیدگاه خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
