وقتی پزشکان درباره پیشگیری از بیماری‌های قلبی با بیماران صحبت می‌کنند، معمولاً خطر را با درصدهای خشک و ناملموس بیان می‌کنند؛ عبارتی مثل «هشت نفر از هر صد نفر شبیه شما ممکن است در دهه آینده دچار حمله قلبی شوند».
بسیاری از آمریکایی‌ها درک این اعداد را دشوار می‌دانند، و این ارقام همیشه انگیزه‌ای برای تغییر رفتار در آنها ایجاد نمی‌کند.
راهکار پیشنهادی پژوهشگران دانشگاه نورث‌وسترن
یک تیم پژوهشی از دانشکده پزشکی فاینبرگ در دانشگاه نورث‌وسترن راهکار واضح‌تر و انگیزه‌بخش‌تری برای بیان خطرات قلبی-عروقی ارائه کرده‌اند: تعیین سن قلب افراد.
معرفی ابزار محاسبه‌گر سن قلب
در یک مطالعه جدید، اپیدمیولوژیست دکتر «سادیا خان» و همکارانش یک محاسبه‌گر آنلاین معرفی کردند که اطلاعات بهداشتی استاندارد – مانند فشار خون، کلسترول، وضعیت سیگار کشیدن و دیابت – را به یک عدد واحد به نام سن قلب تبدیل می‌کند.
این ابزار مبتنی بر معادلات جدید PREVENT انجمن قلب آمریکا طراحی شده است که خود خان هم در توسعه آن نقش داشته است.
«امیدواریم این ابزار بتواند به پزشکان و بیماران کمک کند تا مؤثرتر درباره خطر بیماری قلبی صحبت کنند و به درستی تشخیص دهند که چه درمان‌هایی می‌توانند از بروز حمله قلبی، سکته یا نارسایی قلبی جلوگیری کنند.»
— دکتر سادیا خان
آزمایش جهانی مفهوم «سن قلب»
منطق ساده اما تاثیرگذار
اگر نتایج آزمایشگاهی و سبک زندگی شما نشان دهد که مشخصات قلبی-عروقی‌تان مشابه یک فرد مسن‌تر است، احتمالاً باید در مورد پیشگیری تجدید نظر کنید. بالعکس، اگر سن قلب شما با سن شناسنامه‌ای‌تان برابر یا حتی کمتر باشد، در مسیر درستی قرار دارید.
تحلیل داده‌های ملی سلامت
برای اعتبارسنجی این ابزار، تیم خان از داده‌های پیمایش ملی سلامت و تغذیه (NHANES) استفاده کردند؛ مطالعه‌ای مستمر که سلامت جمعیت آمریکا را ارزیابی می‌کند.
آنها روی ۱۴۰۰۰ فرد بزرگسال بین ۳۰ تا ۷۹ سال تمرکز کردند که هرگز به بیماری قلبی مبتلا نشده بودند. برای هر نفر، سن واقعی و سن قلب محاسبه و سپس مقایسه شد.
نتایج نگران‌کننده
در کل، نتایج نشان داد که قلب آمریکایی‌ها اغلب پیرتر از سن واقعی آن‌هاست:
- زنان: میانگین سن قلب ۵۵٫۴ سال، در حالی که سن واقعی آنها فقط ۵۱٫۳ سال بود.
- مردان: شکاف بیشتر بود؛ سن قلب به طور میانگین ۵۶٫۷ در برابر سن واقعی ۴۹٫۷ سال — یعنی تقریباً هفت سال «تولد قلبی» اضافی.
اثر نژاد، درآمد و آموزش بر سن قلب
پژوهشگران داده‌ها را بر اساس تحصیلات، درآمد و نژاد یا قومیت بررسی کردند — عواملی که تأثیر مستقیمی بر نتایج قلبی-عروقی دارند.
آموزش پایین، قلب پیرتر
مردانی که تحصیلات‌شان در حد دبیرستان یا کمتر بود، بیشترین شکاف را داشتند؛ تقریباً یک‌سوم آنها دارای قلبی بودند که حداقل ۱۰ سال پیرتر از بدنشان بود.
شکاف نژادی و قومی
در میان مردان:
- مردان سیاه‌پوست: سن قلب ۸٫۵ سال بیشتر از سن واقعی
- مردان اسپانیایی‌تبار: ۷٫۹ سال بیشتر
- مردان آسیایی: ۶٫۷ سال بیشتر
- مردان سفیدپوست: ۶٫۴ سال بیشتر
در میان زنان:
- سیاه‌پوست‌ها: ۶٫۲ سال شکاف
- آسیایی‌ها: ۲٫۸ سال شکاف (کمترین میزان)
این اعداد نشان می‌دهند که عوامل ساختاری مانند دسترسی به خدمات درمانی، استرس مزمن و هزینه مواد غذایی سالم، می‌توانند سرعت پیری قلب را در برخی جوامع افزایش دهند.
تبدیل خطر به چیزی ملموس
بیماری‌های قلبی بیش از یک قرن است که عامل اصلی مرگ و میر در آمریکا بوده‌اند، با وجود داروهای بهتر و کمپین‌های بهداشت عمومی.
مشکل اصلی
خان توضیح می‌دهد که دلیل اصلی این ماندگاری، شروع دیرهنگام درمان‌های پیشگیرانه – یا اصلاً شروع نکردن آنها – توسط میلیون‌ها نفر است.
ابزار سن قلب می‌تواند این خطرات انتزاعی را به چیزی ملموس و قابل‌درک تبدیل کند.
«بسیاری از افراد که باید داروهای کاهنده خطر حمله قلبی، سکته یا نارسایی قلبی مصرف کنند، این داروها را نمی‌گیرند. ما امیدواریم این ابزار جدید بتواند گفت‌وگوها درباره پیشگیری را بهبود بخشد و در نهایت، سلامت همه مردم را ارتقاء دهد.»
مزایا و محدودیت‌های ابزار سن قلب
نحوه استفاده
این ابزار رایگان و آنلاین فقط پنج داده از کاربر می‌خواهد:
- سن
- جنسیت
- کلسترول کل
- کلسترول HDL (خوب)
- فشار خون سیستولیک
- وضعیت سیگار کشیدن یا داشتن دیابت
با کلیک روی یک دکمه، سن قلب و یک توضیح مختصر نمایش داده می‌شود.
هشدارهای مهم
تیم خان هشدار می‌دهد که این ابزار جایگزین مشاوره پزشکی حرفه‌ای نیست. معادلات آن بر اساس میانگین‌های جمعیتی است و عوامل فردی مانند سابقه خانوادگی، بیماری کلیوی یا التهاب مزمن ممکن است خطر را تغییر دهند.
نتایج باید با پزشک بررسی شود، پیش از تغییر دارو یا درمان.
برنامه‌های آینده برای اعتبارسنجی بیشتر
برای افزایش پذیرش این ابزار در بین پزشکان، تیم پژوهشی برنامه دارد مطالعات پیگیری انجام دهد:
- بررسی اینکه آیا بیان خطر به صورت سن، باعث مصرف منظم داروهای فشار خون و استاتین‌ها می‌شود
- بررسی اثر آن بر کاهش حمله قلبی و سکته در طول زمان
تمرکز بر بزرگسالان جوان
یافته شگفت‌انگیز
در تحلیل NHANES مشخص شد افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله اغلب ۱۰ سال یا بیشتر پیرتر از سن واقعی‌شان قلب دارند.
مشکل: راهنماهای درمانی آنها را نادیده می‌گیرند
راهنماهای فعلی برای درمان پیشگیرانه این افراد را واجد شرایط نمی‌دانند، چون شدت خطر آنها در ظاهر پایین است.
خان امیدوار است که سن قلب بتواند خطر پنهان را در این گروه آشکار کند.
«نکته مهم این است که ابزارهای خوبی برای کاهش سرعت پیری قلب داریم، به شرطی که آن را زود تشخیص دهیم. این موضوع در مورد افراد جوانی که معمولاً به بیماری قلبی فکر نمی‌کنند، حتی مهم‌تر است.»
چرا ابزار سن قلب اهمیت دارد؟
فرصت برای مداخلات عمومی
محاسبه‌گر سن قلب می‌تواند به آژانس‌های بهداشت عمومی و کارفرمایان کمک کند تا مداخلات هدفمند طراحی کنند.
برای مثال:
- جوامعی با سن قلب بالا می‌توانند از غربالگری فشار خون با هزینه کمتر، کلینیک‌های سیار یا فروشگاه‌های مواد غذایی سالم بهره‌مند شوند.
- کمپین‌های عمومی می‌توانند پیاده‌روی سریع را به عنوان راهکاری برای بهبود سلامت ترویج دهند.
- برنامه‌های اجتماعی می‌توانند منابع و پشتیبانی برای ترویج تحرک بیشتر فراهم کنند.
خان معتقد است آگاهی از سن قلب می‌تواند نابرابری در پیشگیری را کاهش دهد و در نهایت، بیماری قلبی را از رتبه اول مرگ و میر پایین بیاورد.
نتیجه‌گیری
پژوهش منتشرشده در نشریه JAMA Cardiology نشان می‌دهد که ابزار سن قلب می‌تواند شکاف‌های اطلاعاتی و رفتاری در پیشگیری از بیماری‌های قلبی را پر کند. این ابزار با بیانی ساده و مؤثر، پیام بهداشتی را به قلب مخاطب می‌نشاند — چه جوان باشد و چه سالخورده.
