چیزی در سلامت روان نوجوانان در حال تغییر است. اضطراب، استرس و علائم افسردگی که زمانی به عنوان مشکلات گروه کوچکی از افراد تلقی می‌شدند، اکنون تقریباً یک‌سوم از جوانان را تحت تأثیر قرار داده‌اند. انتظارات اجتماعی، فشارهای تحصیلی و افزایش زمان استفاده از صفحه‌نمایش، همگی در این نگرانی رو به رشد نقش دارند.
اما آیا فناوری عامل اصلی این مشکل است؟ این سؤالی است که محققان دانشگاه یُوَسْکُولای و دانشگاه فنلاند شرقی برای پاسخ به آن تحقیق کرده‌اند.
مطالعه‌ای بلندمدت با نتایج قابل توجه
این پژوهش که ۱۸۷ نوجوان را در یک بازه هشت‌ساله تحت نظر داشت، به یافته‌های جالبی دست یافت. انتخاب‌های سبک زندگی، به‌ویژه میزان فعالیت بدنی و زمان استفاده از صفحه‌نمایش، نقش کلیدی در سلامت روان دارند.
تأثیر منفی زمان استفاده از صفحه‌نمایش
هرچه نوجوانان زمان بیشتری را مقابل صفحه‌نمایش می‌گذراندند، سلامت روان آن‌ها بدتر می‌شد. اما همه انواع نمایشگرها تأثیر یکسانی نداشتند. استفاده از تلفن‌های همراه، بیشترین ارتباط را با افزایش استرس و علائم افسردگی نشان داد.
دکتر ایرو هاپالا، استاد ارشد دانشکده علوم ورزشی و سلامت در دانشگاه یُوَسْکُولا، می‌گوید:
«چندین توصیه بین‌المللی مبتنی بر شواهد پیشنهاد می‌کنند که زمان تفریحی استفاده از صفحه‌نمایش برای کودکان و نوجوانان نباید بیش از دو ساعت در روز باشد. شخصاً معتقدم که حتی این مقدار نیز زیاد است، زیرا در مجموع تقریباً معادل یک ماه کامل در سال می‌شود.»
اگرچه نمایشگرها صرفاً ابزار هستند، اما قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آن‌ها می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد، تعاملات اجتماعی معنادار را کمتر کند و نوجوانان را در معرض محتوای ناراحت‌کننده آنلاین قرار دهد. نتیجه؟ افزایش استرس، اضطراب و حس گرفتار شدن در چرخه دیجیتال.
ورزش؛ سدی در برابر استرس
همه یافته‌ها منفی نبودند. این تحقیق همچنین یک پادزهر قدرتمند را آشکار کرد: فعالیت بدنی. نوجوانانی که فعالیت بدنی بیشتری داشتند، به‌ویژه ورزش‌های تحت نظارت، سطح استرس کمتری را گزارش کردند و علائم افسردگی کمتری داشتند.
شرکت در ورزش‌های گروهی به‌ویژه تأثیر مثبتی داشت، احتمالاً به دلیل محیط ساختاریافته و حمایت اجتماعی که فراهم می‌کند.
«سبک زندگی کم‌تحرک امروزی همراه با مواجهه زیاد با صفحه‌نمایش، سلامت روان کودکان و نوجوانان را به چالش می‌کشد.»
دکتر هاپالا ادامه می‌دهد:
«بحث‌های اخیر به درستی روی زمان استفاده از صفحه‌نمایش و شبکه‌های اجتماعی متمرکز شده است، اما امیدوارم یافته‌های ما بزرگسالان را تشویق کند تا طیف گسترده‌ای از عادات سالم را در بین جوانان ترویج دهند، به‌ویژه با ایجاد تعادل بین استفاده از صفحه‌نمایش و فعالیت بدنی.»
خواب و رژیم غذایی؛ عوامل تأثیرگذار اما نه کلیدی
محققان همچنین تأثیر خواب و رژیم غذایی را بررسی کردند. برخلاف زمان استفاده از صفحه‌نمایش و فعالیت بدنی، این عوامل ارتباط ضعیف‌تری با سلامت روان داشتند. این امر ممکن است به این دلیل باشد که شرکت‌کنندگان در این مطالعه به طور کلی خواب کافی و رژیم غذایی نسبتاً سالمی داشتند.
با این حال، تحقیقات قبلی نشان داده‌اند که الگوهای خواب نامنظم و رژیم‌های غذایی ناسالم می‌توانند اضطراب، تحریک‌پذیری و مشکلات تمرکزی را افزایش دهند.
موبایل؛ مخرب‌ترین صفحه‌نمایش
یکی از یافته‌های شگفت‌آور این مطالعه این بود که تلفن‌های همراه تأثیر منفی بسیار قوی‌تری بر سلامت روان داشتند، در مقایسه با سایر اشکال صفحه‌نمایش.
برخلاف تلویزیون که اغلب یک تجربه منفعلانه است، موبایل‌ها تعامل مداوم را طلب می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها و پیمایش بی‌پایان محتوا، چرخه‌ای ایجاد می‌کنند که شکستن آن دشوار است. هرچه تعامل بیشتر باشد، استرس بیشتر می‌شود و فشار برای آنلاین بودن، عزت‌نفس و سلامت عاطفی نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شبکه‌های اجتماعی تأثیر این مشکل را تشدید می‌کنند. نوجوانان فقط مصرف‌کننده محتوا نیستند؛ آن‌ها در حال مقایسه، مدیریت و پاسخگویی به محتوای آنلاین هستند. تلاش برای حفظ یک حضور آنلاین، مقایسه با اینفلوئنسرها و همراهی با دوستان می‌تواند یک پیمایش ساده را به محیطی برای ایجاد شک و تردید در خود تبدیل کند.
کاهش استفاده از دستگاه‌های تلفن همراه می‌تواند یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش استرس نوجوانان باشد.
مداخله زودهنگام؛ کلید حل مشکل
یکی از پیام‌های اصلی این تحقیق این بود که مداخله زودهنگام ضروری است.
عادت‌هایی که کودکان در دوره ابتدایی شکل می‌دهند، اغلب در دوران نوجوانی نیز ادامه می‌یابد. اگر کودکان با استفاده نامحدود از صفحه‌نمایش و عدم تشویق به فعالیت بدنی رشد کنند، احتمال بیشتری دارد که این الگوها را به سال‌های بعدی زندگی خود ببرند، زمانی که استرس و افسردگی به مشکلات واقعی تبدیل می‌شوند.
راهکار پیشنهادی:
- تشویق به شرکت در ورزش‌های ساختاریافته
- ایجاد فضا برای بازی‌های بیرون از خانه
- تعیین محدودیت‌های مشخص برای استفاده از صفحه‌نمایش
این اقدامات می‌توانند به نوجوانان کمک کنند تا رابطه‌ای متعادل با فناوری داشته باشند.
عواقب بلندمدت انتخاب‌های روزمره
این تحقیق بخشی از مطالعه فعالیت بدنی و تغذیه در کودکان (PANIC) است که تأثیر انتخاب‌های سبک زندگی بر نتایج سلامت بلندمدت را بررسی می‌کند.
مطالعه PANIC در دانشگاه فنلاند شرقی انجام شده و بخشی از یک شبکه تحقیقاتی است که ۲۰ تیم را در حوزه‌های ژنتیک، مراقبت از بیماران و پیشگیری از بیماری‌ها شامل می‌شود.
با بررسی عادات کودکان طی سال‌های متوالی، این نوع تحقیقات نشان می‌دهند که چگونه انتخاب‌های روزمره ما، مانند میزان تحرک یا نشستن، سلامت نوجوانان را شکل می‌دهد.
پیامدهای عملی برای کاهش زمان استفاده از صفحه‌نمایش
این مطالعه یک پیام روشن دارد: کاهش زمان استفاده از صفحه‌نمایش، افزایش فعالیت بدنی.
اگرچه اجرای این توصیه در دنیای دیجیتال امروز چالش‌برانگیز است، اما نقش والدین، معلمان و سیاست‌گذاران در کمک به جوانان برای ایجاد عادات سالم بسیار مهم است.
آینده تحقیقات:
- بررسی دقیق‌تر تعامل بین رژیم غذایی، خواب و مدیریت استرس با میزان استفاده از صفحه‌نمایش و ورزش
- تحلیل راهکارهای بهینه برای کاهش وابستگی نوجوانان به موبایل و شبکه‌های اجتماعی
اما فعلاً، شواهد قوی هستند: کاهش استفاده از موبایل و افزایش فعالیت بدنی، دو اقدام اساسی برای بهبود سلامت روان نوجوانان است.
🔹 منبع: این مطالعه در مجله JAMA Network Open منتشر شده است.
