آلودگی هوای محیط بیرون بسیار نگران‌کننده است، آن‌قدر که گاهی ممکن است فراموش کنیم کیفیت هوایی که در داخل خانه تنفس می‌کنیم، به اندازه هوای بیرون مهم است. بر اساس اعلام سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA)، میزان آلاینده‌های هوا در داخل خانه نه‌تنها می‌تواند تا ۱۰۰ برابر بیشتر از آلاینده‌های هوای بیرون باشد، که اثر مخرب‌تری بر سلامت انسان دارد.
آثار آلودگی هوای داخل خانه به نوع آلاینده موجود بستگی دارد، اما می‌تواند مشکلاتی مانند سرطان، سینه‌پهلو یا پنومونی، آسم، انواع حساسیت‌ها، نارسایی قلبی، وزن کم نوزاد هنگام تولد ایجاد کند. افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مرتبط با مشکلات تنفسی یا قلبی و همچنین کودکان خردسال و افراد مسن، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
وقتی در خانه نشسته‌اید و بدون سابقه بیماری، علائمی حاکی از وجود مشکلات تنفسی مشاهده می‌کنید، شاید وقت آن رسیده باشد که کیفیت هوای محل زندگی‌تان را بررسی کنید. اما نباید از یاد برد که وجود آلاینده‌های هوا و تاثیر بد و بیماری‌زای آن‌ها بر بدن می‌تواند تا سال‌ها مخفی بماند.
هوای داخل خانه‌ها ممکن است آلوده‌تر از بیرون باشد
برای شروع، چند راهکار برای کاهش خطر آلودگی هوای داخل خانه، پیشنهاد می‌کنیم:
۱) کاهش آلاینده‌ها:
یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای پاکیزه نگه داشتن هوای داخل خانه، شناخت منابع معمول آلودگی و اجتناب از افزودن به آن است.
-رادون: از جمله آلاینده‌های رایج در بیشتر منازل مسکونی می‌توان به «گاز رادون» موجود در خاک و سنگ و منابع ساختمانی اشاره کرد.
-دود دست‌دوم و سوم: در حقیقت، دود سیگاری است که افرادی غیر از شخص سیگاری، به‌‌دلیل اینکه در معرضش قرار دارند، آن را به‌ناچار استشمام می‌کنند و بیش از فرد سیگاری در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی همچون سرطان قرار می‌گیرند. نوع دیگر، دود دست‌سوم است که به دود سیگاری گفته می‌شود که روی سطوح لباس یا مبلمان می‌نشیند و در صورت پاک نکردن محیط، برای سلامتی مضر است.
-فرمالدیید: این گاز از ترکیب‌های آلی فرار و یکی از مضرترین انواع گازها است که از برخی وسایل داخل خانه ساطع می‌شود. فرمالدیید (یا فرمالدهید)، معمولا در چسب‌های مورد استفاده در چوب کامپوزیت و مبلمان یافت می‌شود. برای پیشگیری از آثار مخرب این گاز می‌توان به‌جای مبلمان نو مبلمان دست‌دوم خرید، چرا که میزان آزادسازی فرمالدیید به‌مرور زمان کمتر می‌شود.
-محصولات پاک‌کننده: برخی محصولات پاک‌کننده حاوی مواد شیمیایی بسیار مضرند که ممکن است در هوا باقی بمانند، از جمله شیشه‌پاک‌کن‌ها، خوش‌بوکننده‌های هوا، اسپری‌های پاکسازی و غیره. با انتخاب محصولات مطمئن‌تر و ایمن‌تر، می‌توانید از میزان این مواد سمی در فضای منزلتان بکاهید.
۲) کنترل موارد حساسیت‌زا:
معمولا در بیشتر فضاهای داخلی، می‌توان رد انواع محرک‌ها و مواد آلرژی‌زا را یافت: در گردوخاک، کپک و غبار خانگی. دور نگه داشتن این مواد و موجودات حساسیت‌زا نه‌تنها کیفیت هوای خانه‌تان را بهبود می‌بخشد، که خطر ابتلا به مشکلات تنفسی از جمله آبریزش بینی، سوزش چشم‌ها، گلودرد، عطسه، خارش، و بروز دانه‌های قرمز روی پوست را کاهش می‌دهد.
دور نگه داشتن این موارد هم پیشگیری می‌خواهد هم نگهداری. راهبردهای پیشگیرانه برای خلاصی از دست موارد حساسیت‌زا عبارت‌اند از حمام کردن حیوان خانگی و رسیدگی به بهداشتش، شستن منظم ملافه‌ها با آب داغ، انتخاب بالش‌های ضدحساسیت.
همچنین برای پاکسازی محیط خانه از مواد حساسیت‌زا می‌توانید مرتب جاروبرقی بکشید و سطوحی که گرد‌و‌غبار بر آن‌ها نشسته را پاک کنید، با استفاده از محلول‌های شست‌وشو یا صابون سطوح کپک‌زده را بشویید، و فرش‌ها و مبلمان خانه را جابه‌جا کنید تا کپک نتواند در گوشه و کنار آن‌ها رشد کند.
۳) استفاده از دستگاه تهویه هوا:
نصب دستگاه تهویه هوا در خانه یکی از موثرترین راه‌ها برای پاکیزه نگه داشتن هوای منزل است. البته دستگاه‌های تهویه هوا نمی‌توانند همه آلودگی‌های موجود در هوا را از بین ببرند، برای همین شاید بهتر باشد برای کاهش دود، آلاینده‌های فرار، تخم‌های کپک در هوا، دی‌اکسید کربن اضافی و شوره‌های معلق حیوان خانگی، از فیلتر هپا (HEPA) استفاده کنید. دستگاه تصفیه و تهویه هوا با فیلتر هپا می‌تواند به حذف ذرات ویروس آنفلوانزا هم کمک کند.
۴) بهبود جریان هوا:
حفظ جریان مداوم هوا در منزل از ساده‌ترین (و احتمالا کم‌خرج‌ترین) روش‌ها برای بهبود کیفیت هوا است. اگر هوای بیرون پاکیزه باشد، باز کردن درها و پنجره‌ها راه خوبی برای دعوت هوای تازه به داخل خانه است.
هوا از طریق منافذ موجود وارد خانه می‌شود. برای همین بهتر است فیلترهای سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی منزل را مرتب تعویض کنید، مطمئن شوید که مجراهای رفت‌و‌آمد هوا پاکیزه و بدون گردوغبارند، و فیلترهای دستگاه‌های تهویه خانه را همیشه بررسی کنید.
۵) کاهش رطوبت:
رطوبت در فضاهای داخلی به بروز موقعیت‌های آلوده نظیر ایجاد کپک منجر می‌شود و محیط خوبی برای نفوذ آلاینده‌های فرار به هوای منزل است. رطوبت فضای داخلی می‌تواند ناشی از عوامل گوناگون باشد: آب‌و‌هوای مرطوب، نشتی لوله‌ها یا سقف، وجود حوض یا استخر در خانه، نبود تهویه، و وجود بخار زیاد در حمام و آشپزخانه.
قرارگیری مدام در چنین محیط‌های مرطوبی به بیماری‌های تنفسی مانند خس‌خس سینه، سرفه و حمله‌های آسم می‌انجامد. برای کاهش رطوبت محل زندگی‌تان می‌توانید از رطوبت‌گیر استفاده کنید، هنگام دوش گرفتن یا آشپزی پنکه‌ای روشن کنید یا پنجره‌ها را باز کنید، نواحی تجمع آب و رطوبت را در خانه‌تان پیدا کنید و آن‌ها را از بین ببرید.
۶) بررسی دستگاه‌های گرمایشی:
وجود برخی دستگاه‌های گرمایشی هم تاثیر بسیاری بر کیفیت هوا دارد. برای مثال، دستگاه‌های گرمایشی گازسوز و همین‌طور شومینه‌های هیزمی که ذرات آلاینده در هوای خانه آزاد می‌کنند، ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان ریه را افزایش دهند.
دستگاه‌های گرمایشی گازسوز می‌توانند مونواکسید بیشتری در هوا آزاد کنند، گازی که سبب خفگی و مرگ می‌شود و متاسفانه مرگ‌و‌میر ناشی از استفاده ناآگاهانه از این نوع لوازم گرمایشی در ایران کم نبوده است. به گفته کارشناسان، برای پیشگیری از ترکیب گاز با هوای داخل خانه، باید از مجرای جداگانه‌ای برای نصب دستگاه گرمایشی استفاده کرد. دستگاه‌های گرمایشی خورشیدی و برقی گزینه‌های بسیار بهتر، ایمن‌تر و پاکیزه‌تری‌اند که هوای داخلی را نیز تمیز نگه می‌دارند.
