زندگی در دنیای مدرن به‌معنای قرار گرفتن مداوم در معرض منابع استرس‌زا است. وقتی اطرافیان‌مان دچار استرس هستند، طبیعی است که ما هم ناخودآگاه تحت تأثیر قرار بگیریم. به گزارش واشنگتن پست، استرس رفتاری مسری است و اگر به‌صورت مزمن ادامه پیدا کند، می‌تواند تأثیرات مخربی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشد.
چگونه استرس دیگران به ما منتقل می‌شود؟
در دنیایی که شبکه‌های اجتماعی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی‌مان شده‌اند، هر روز در معرض استرس‌هایی قرار می‌گیریم که شاید اصلاً تجربه شخصی‌مان نباشند. به این پدیده، استرس مسری می‌گویند؛ حالتی که استرس یک فرد به دیگران نیز سرایت می‌کند.
رفتارشناسی استرس در حیوانات
هانیا برندل، بوم‌شناس رفتاری، در مصاحبه با واشنگتن پست گفت که پرندگان تحت استرس نه‌تنها کمتر حرکت می‌کنند، بلکه تعاملات اجتماعی‌شان هم کاهش پیدا می‌کند. جالب آن‌که این رفتار تنها مختص به یک پرنده نبود، بلکه کل گروه دچار افت رفتاری شدند.
اثرات جسمی استرس مزمن
زمانی که استرس به وضعیت مزمن تبدیل می‌شود، سطح هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین در بدن به‌صورت مداوم بالا می‌ماند. این اتفاق می‌تواند:
- باعث افزایش فشار خون شود،
- ذخیره‌سازی چربی در بدن را افزایش دهد،
- سیستم ایمنی را تضعیف کند،
- عملکرد مغز را مختل کرده و باعث افسردگی و اضطراب شود.
برندل می‌گوید: «فرض کنید با پنج نفر در یک خانه زندگی می‌کنید و دو نفرشان دچار استرس مزمن هستند، این مسئله بر رفتار همه افراد تأثیر می‌گذارد.»
چرا تمایل داریم استرس را پخش کنیم؟
ناتالیا دوکه-ویلکینز، استاد زیست‌شناسی از دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی، معتقد است: «ما انسان‌ها تمایل بیشتری داریم که جنبه‌های منفی اخبار را به اشتراک بگذاریم، چون ذات اجتماعی داریم و برای تجربیات دیگران اهمیت قائل هستیم.» این ویژگی، اگرچه انسانی است، اما باعث گسترش استرس در جوامع می‌شود.
راهکارهایی برای مقابله با استرس مسری
ایجاد و تقویت تعاملات اجتماعی
تحقیقات نشان می‌دهند زمانی که فردی در معرض یک منبع استرس‌زا قرار می‌گیرد، گفت‌وگو و تعامل اجتماعی می‌تواند از شدت واکنش استرسی بکاهد.
برندل تأکید می‌کند: «تعامل اجتماعی به ما کمک می‌کند که واکنش استرسی خود را سریع‌تر کنترل کنیم.»
ضعف در ارتباطات اجتماعی نه‌تنها استرس را تشدید می‌کند، بلکه با بسیاری از بیماری‌ها، از جمله سرطان، ارتباط مستقیم دارد. از سوی دیگر، روابط اجتماعی با کیفیت، پشتیبانی روانی مناسبی برای مواقع بحرانی فراهم می‌کند و زندگی را قابل پیش‌بینی‌تر و آرام‌تر می‌سازد.
تنفس، توقف، تأمل
اگر احساس می‌کنید در معرض استرس قرار دارید، یک قدم به عقب بردارید. همه افراد در برابر استرس به یک اندازه مقاوم نیستند و همدلی نقش مهمی در انتقال احساسات بازی می‌کند.
فرد همدل، احساسات دیگران را – چه شادی باشد، چه ترس، خشم یا استرس – با شدت بیشتری تجربه می‌کند. به همین دلیل، شاید لازم باشد که به این فکر کنید با چه کسانی وقت بیشتری می‌گذرانید و آیا این تعامل‌ها برای شما سازنده هستند یا مضر.
نکته مهم: برای کاهش استرس، روی حوزه‌هایی تمرکز کنید که در آن‌ها می‌توانید حس کنترل و پیش‌بینی‌پذیری ایجاد کنید.
کارهایی که حال‌تان را خوب می‌کنند
زمانی را به فعالیت‌هایی اختصاص دهید که واقعاً از آن‌ها لذت می‌برید، مانند:
- قدم‌زدن در طبیعت،
- دور شدن موقتی از فضای پرتنش،
- اختصاص زمانی برای سرگرمی‌ها و علایق شخصی.
این روش‌ها باعث می‌شوند از منابع استرس‌زای روزمره فاصله بگیرید و ذهن‌تان را تجدید انرژی کنید.
خودتان عامل استرس نباشید
یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از گسترش استرس مسری، خودداری از دامن زدن به فضای استرس‌زا است. برای مثال:
- به اشتراک گذاشتن اخبار منفی به‌صورت مکرر،
- بازنشر بدون تأمل اطلاعات نگران‌کننده.
تفاوت مهمی وجود دارد بین آگاه‌سازی و هشدار دادن به دیگران با هدف مفید، و پخش سریع و بی‌وقفه اخبار منفی که فقط اضطراب را گسترش می‌دهد.
جمع‌بندی
استرس نه‌تنها بر فرد بلکه بر کل شبکه اجتماعی او تأثیر می‌گذارد. اما خوشبختانه، می‌توان با تقویت روابط اجتماعی، تمرکز بر لحظات مثبت، و پرهیز از دامن زدن به استرس‌های عمومی، از ابتلا به استرس مسری پیشگیری کرد.
