احساس داشتن معنا و جهت در زندگی می‌تواند به محافظت از مغز در برابر پیری کمک کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند افرادی که هدفمندتر زندگی می‌کنند، کمتر دچار اختلال شناختی می‌شوند و اگر هم کاهش عملکرد شناختی اتفاق بیفتد، دیرتر آغاز می‌شود.
یافته‌های پژوهش دانشگاه UC Davis
یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه UC Davis بیش از ۱۳ هزار بزرگسال بالای ۴۵ سال را تا ۱۵ سال تحت نظر قرار داد.
تأثیر هدف زندگی بر کاهش سرعت پیری مغز
افرادی که هدف بیشتری در زندگی داشتند، حدود ۲۸ درصد کمتر در معرض ابتلا به اختلالات شناختی (از جمله زوال عقل و اختلال شناختی خفیف) بودند.
این ارتباط در میان گروه‌های نژادی و قومی مختلف برقرار بود و حتی پس از در نظر گرفتن عواملی همچون سطح تحصیلات، افسردگی و ژن APOE4 (مهم‌ترین عامل ژنتیکی خطر ابتلا به آلزایمر) همچنان پایدار باقی ماند.
«یافته‌های ما نشان می‌دهد داشتن هدف در زندگی به مغز کمک می‌کند تا با افزایش سن مقاوم‌تر بماند.»
— پروفسور آلیزا وینگو، نویسنده ارشد پژوهش
او افزود حتی در افرادی که ریسک ژنتیکی ابتلا به آلزایمر دارند، داشتن هدف با شروع دیرتر بیماری و کاهش احتمال ابتلا همراه بود.
چگونه هدف و شناخت در این مطالعه سنجیده شد؟
شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌ای هفت‌سؤالی از Ryff Measures of Psychological Well-Being را تکمیل کردند. پرسش‌ها روی موضوعاتی مانند داشتن جهت، تعیین هدف و پیگیری آن تمرکز داشت.
امتیاز پاسخ‌ها بین ۱ تا ۶ متغیر بود؛ هرچه عدد بالاتر، احساس هدفمندی قوی‌تر. وضعیت شناختی افراد نیز هر دو سال یک بار از طریق تماس تلفنی بررسی شد.
افرادی که هدفمندتر بودند، نه تنها کمتر دچار کاهش شناختی شدند، بلکه به طور میانگین ۱.۴ ماه تأخیر در شروع افت عملکرد شناختی طی ۸ سال داشتند.
«در حالی‌که داروهایی مثل Lecanemab و Donanemab می‌توانند با هزینه و ریسک عوارض، کمی شروع علائم آلزایمر را به تأخیر بیندازند، هدف در زندگی رایگان و در دسترس همه است.»
— دکتر نیکلاس هاوارد، نویسنده اول پژوهش
منابع هدفمندی در زندگی روزمره
مطالعه حاضر از شرکت‌کنندگان نپرسید چه فعالیت‌هایی به زندگی‌شان معنا می‌دهد، اما تحقیقات پیشین سرنخ‌هایی در این زمینه ارائه می‌کنند:
- روابط نزدیک خانوادگی و مراقبت از دیگران
- کار حرفه‌ای، آموزش یا داوطلبی
- ایمان و فعالیت‌های معنوی
- تعیین اهداف شخصی مانند یادگیری، خلاقیت یا پیشرفت در یک سرگرمی
- ایفای نقش‌های اجتماعی و کمک به جامعه
این فعالیت‌ها متفاوت‌اند، اما حس مشترکی دارند: مورد نیاز بودن، داشتن جهت و عمل کردن بر اساس آن.
چرا هدف می‌تواند از مغز محافظت کند؟
دانشمندان هنوز به طور کامل مسیرهای بیولوژیکی آن را نمی‌دانند، اما شواهد نشان می‌دهد هدفمندی با سبک زندگی سالم‌تر ارتباط دارد:
- فعالیت بدنی منظم
- خواب باکیفیت
- ارتباط اجتماعی قوی
- تغذیه سالم
همچنین هدف زندگی با کاهش استرس مزمن، التهاب و بهبود عملکرد عروقی در ارتباط است؛ عواملی که همگی به تاب‌آوری مغز در برابر پیری کمک می‌کنند.
محدودیت‌ها و گام‌های بعدی
این تحقیق بر اساس داده‌های «Health and Retirement Study» انجام شد. مزیت‌ها شامل حجم نمونه بالا، پیگیری طولانی و اندازه‌گیری‌های مکرر بود، اما طراحی مطالعه مشاهده‌ای است.
برخی محدودیت‌ها عبارت‌اند از:
- امکان تفاوت‌های پنهان میان افراد هدفمند و دیگران
- محدودیت‌های تست شناختی تلفنی
- نیاز به بررسی بیشتر در جوامع متنوع و کمتر برخوردار
پژوهشگران اکنون قصد دارند با اجرای برنامه‌های هدف‌سازی (مانند کوچینگ، مشارکت اجتماعی، تعیین هدف و پشتیبانی معنوی) بررسی کنند که آیا افزایش هدف می‌تواند مسیر شناختی را تغییر دهد یا خیر.
نتیجه‌گیری: اهرمی ساده برای سالمندی سالم
«هیجان‌انگیز است که بدانیم مردم می‌توانند با تغییر نگرش خود، سلامت‌شان را بهبود بخشند. هدف زندگی چیزی است که می‌توان پرورش داد و هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست.»
— پروفسور توماس وینگو، متخصص مغز و اعصاب UC Davis
هدف زندگی یک دارو نیست، نسخه پزشکی هم نمی‌خواهد. هر فردی در هر سنی می‌تواند با سرمایه‌گذاری روی روابط، پذیرش نقش‌های مهم و تعیین اهداف مبتنی بر ارزش‌های شخصی، آن را تقویت کند.
حتی پیشرفت‌های کوچک می‌توانند مغز را برای مدت بیشتری پایدار نگه دارند و ابزاری انسانی و ارزشمند به جعبه‌ابزار سالمندی سالم بیفزایند.
این مطالعه در مجله The American Journal of Geriatric Psychiatry منتشر شده است.
