رژیم «فقط گوشت» که با نام رژیم کارنیور نیز شناخته می‌شود، در شبکه‌های اجتماعی به عنوان روشی برای کاهش سریع وزن و افزایش انرژی تبلیغ می‌شود. طرفداران آن از فوایدی مانند شفاف‌تر شدن ذهن، رفع نفخ و حتی بهبود بیماری‌های خودایمنی صحبت می‌کنند. اما واقعاً بدن انسان وقتی فقط از گوشت تغذیه کند، چه واکنشی نشان می‌دهد؟ متخصصان می‌گویند این رژیم به ظاهر ساده، در درازمدت می‌تواند سلامت قلب، مغز و روده را به شدت تهدید کند.
رژیم کارنیور چیست و چرا محبوب شده است؟
اگر در شبکه‌های اجتماعی زیر هشتگ #CarnivoreDiet جست‌وجو کنید، با تصاویر وسوسه‌انگیزی از استیک‌های چرب، برگرهای انباشته از گوشت و دنده‌های برشته روبه‌رو می‌شوید. هیچ نشانی از سبزیجات یا غلات نیست. این رژیم در واقع افراطی‌ترین شکل رژیم کم‌کربوهیدرات است و تمام منابع گیاهی را از وعده‌های غذایی حذف می‌کند. پیروان آن معمولاً فقط از گوشت، تخم‌مرغ و لبنیات استفاده می‌کنند، برخی حتی پا را فراتر گذاشته و تقریباً فقط گوشت قرمز می‌خورند.
طرفداران این رژیم مدعی‌اند که با آن کاهش وزن سریع، تمرکز بیشتر و انرژی پایدار تجربه کرده‌اند. اما پژوهش‌های علمی هنوز هیچ‌یک از این ادعاها را تأیید نکرده‌اند.
آیا این رژیم بازگشتی به تغذیه انسان اولیه است؟
طرفداران کارنیور دیِت آن را «بازگشت به تغذیه اجداد شکارچی» می‌دانند. با این حال، تغذیه انسان مدرن هیچ شباهتی به شرایط طبیعی عصر حجر ندارد. امروز گوشت به‌صورت صنعتی تولید می‌شود و طبق داده‌های سازمان ملل، حدود یک‌سوم از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان از صنعت غذا ناشی می‌شود که بیشترین سهم آن به تولید گوشت تعلق دارد.
با وجود این هشدارها، «رژیم فقط گوشت» هنوز جریان اصلی نیست. گزارش مؤسسه Good Food نشان می‌دهد که در سال 2023، ۶۰٪ خانواده‌های آمریکایی محصولات گیاهی خریداری کرده‌اند و تعداد افرادی که مصرف گوشت خود را کاهش داده‌اند، در یک دهه اخیر دو برابر شده است.
سوسیولوژیست ریچارد تواین می‌گوید: «رواج رژیم کارنیور در شبکه‌های اجتماعی، نوعی واکنش سیاسی به جنبش تغذیه پایدار است. گوشت خوردن برای برخی دیگر فقط یک انتخاب غذایی نیست، بلکه بخشی از هویت آن‌ها شده است.»
تأثیر حذف گیاهان بر روده‌ها
افرادی که رژیم فقط گوشت را آغاز می‌کنند، معمولاً اولین تغییر را در گوارش خود احساس می‌کنند: نفخ و گاز کمتر. اما پزشکان هشدار می‌دهند این تأثیر موقتی است و علت اصلی آن حذف گروهی از فیبرها به‌ویژه FODMAPهاست، نه حذف سبزیجات به طور کلی.
دکتر «وندی لبرت» متخصص گوارش می‌گوید: «می‌توان با رژیم کمFODMAP نیز همین احساس راحتی را داشت، بدون آنکه همه گیاهان را از برنامه غذایی حذف کنیم.»
در غیاب فیبر، باکتری‌های مفید روده که برای هضم و ایمنی بدن ضروری‌اند، کاهش می‌یابند. دکتر «امیلی پرپا» توضیح می‌دهد: «وقتی فرد دوباره غذاهای گیاهی مصرف کند، ممکن است روده بیش‌ازحد واکنش نشان دهد و نوعی عدم‌تحمل چرخه‌ای نسبت به فیبر ایجاد شود.»
فیبر فقط برای گوارش مفید نیست؛ بلکه از قلب، مغز و طول عمر محافظت می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند مصرف بالای فیبر می‌تواند خطر سرطان را تا ۲۲٪ کاهش دهد، به‌ویژه در برابر سرطان روده بزرگ. پرپا تأکید می‌کند:
«با حذف فیبر، در واقع قوی‌ترین سپر دفاعی بدن و ذهن‌مان را از بین می‌بریم.»
بدن در رژیم تمام‌گوشت چه چیزهایی را از دست می‌دهد؟
با حذف گیاهان، بدن نه تنها فیبر بلکه ویتامین C، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتونوترینت‌ها را نیز از دست می‌دهد. این مواد از التهاب جلوگیری کرده، سلول‌ها را در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کنند و سیستم ایمنی را تقویت می‌سازند. از سوی دیگر، مصرف زیاد پروتئین فشار مضاعفی بر کبد و کلیه وارد می‌کند.
کبد، نیتروژن اضافی حاصل از پروتئین را به اوره تبدیل می‌کند و کلیه‌ها آن را فیلتر می‌نمایند. تداوم این فرایند خطر سنگ کلیه و آسیب اندام‌ها را افزایش می‌دهد. پرپا می‌گوید: «رژیم‌های سرشار از فیبر مانند رژیم مدیترانه‌ای، با خلق‌وخوی بهتر، کاهش افسردگی و سلامت شناختی بیشتر مرتبط‌اند.»
مطالعات جدید نشان می‌دهد پیروی از رژیم مدیترانه‌ای خطر افسردگی را تا ۱۹٪ کاهش می‌دهد و هر ۵ گرم فیبر اضافی در روز، احتمال افسردگی را ۵٪ کمتر می‌کند.
قلب در وضعیت هشدار: ارتباط گوشت قرمز با بیماری‌های قلبی
پزشکان قلب سال‌هاست نسبت به مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده هشدار می‌دهند. این مواد سرشار از چربی‌های اشباع و کلسترول‌اند که سطح LDL یا «کلسترول بد» را بالا می‌برند.
در یک پژوهش گسترده روی ۱۸۰ هزار نفر در سال ۲۰۲۱ مشخص شد که مصرف بالای گوشت قرمز باعث می‌شود:
- خطر بیماری قلبی‌عروقی تا ۲۰٪ افزایش یابد
- احتمال ابتلا به بیماری قلبی تا ۵۳٪ بیشتر شود
- مرگ ناشی از سکته بیش از دو برابر شود
دکتر پرپا توضیح می‌دهد: «نبود فیبر، توانایی بدن برای کاهش کلسترول را نیز از بین می‌برد. فیبر محلول در روده به کلسترول متصل می‌شود و آن را دفع می‌کند. بدون این مکانیسم، خطر بیماری قلبی در طول زمان به‌شدت بالا می‌رود.»
چرا برخی این رژیم را بی‌خطر می‌دانند؟
با وجود هشدارها، رژیم کارنیور در میان افرادی که از مشکلات گوارشی یا بیماری‌های خودایمنی رنج می‌برند، محبوبیت دارد. سادگی و نتایج کوتاه‌مدت باعث می‌شود بسیاری آن را نوعی «بازتنظیم بدن» تلقی کنند. اما دکتر پرپا هشدار می‌دهد:
«افراد تصور می‌کنند بدن‌شان را بازسازی می‌کنند، در حالی‌که در واقع تعادل طبیعی آن را به‌هم می‌زنند.»
ممکن است در کوتاه‌مدت کاهش وزن یا رفع نفخ رخ دهد، اما در بلندمدت نتایج ناشناخته و ناپایدار است.
جمع‌بندی: آیا می‌توان فقط با گوشت زنده ماند؟
به گفته کارشناسان نشنال جئوگرافیک، رژیم‌های مبتنی بر گوشت ممکن است در کوتاه‌مدت باعث کاهش وزن شوند، اما تأثیرات بلندمدت آن‌ها هنوز روشن نیست. بدن انسان برای بقا و سلامت، به تنوع و تعادل غذایی نیاز دارد، نه به افراط در یک گروه غذایی.
«بله، گوشت می‌تواند بخشی از یک رژیم سالم باشد، اما هرگز نمی‌تواند تنها سبک زندگی غذایی انسان باشد.»
نتیجه‌گیری
رژیم فقط گوشت، ممکن است ظاهراً ساده و مؤثر باشد اما در واقع بدن را از منابع حیاتی محروم می‌کند. ترکیب متعادل پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، کلید سلامت پایدار است.
