شکلات یکی از بحث‌برانگیزترین خوراکی‌ها در دنیای تغذیه است. از یک‌سو، آن را «ابر‌خوراکی» می‌نامند چون ممکن است برای قلب، مغز و کاهش التهاب مفید باشد. از سوی دیگر، آن را به‌عنوان خوراکی پر‌قند و چرب و وسوسه‌برانگیز می‌شناسند که به‌راحتی می‌توان در مصرف آن زیاده‌روی کرد.
چرا شکلات این‌قدر بحث‌برانگیز است؟
مطالعات تغذیه‌ای همیشه پیچیده‌اند، و تحقیقات درباره شکلات از این قاعده مستثنی نیستند. جولی استفانسکی، متخصص تغذیه و سخنگوی «آکادمی تغذیه و رژیم‌درمانی» می‌گوید نتایج مطالعات ممکن است برای همه قابل تعمیم نباشد چون سبک زندگی، رژیم غذایی و عوامل ژنتیکی یا شرایط پزشکی افراد متفاوت است. او توضیح می‌دهد: «در پژوهش‌ها، منظور از شکلات تلخ ممکن است پودر کاکائو، مکمل غذایی یا حتی شکلات تخته‌ای باشد؛ تفاوت‌هایی که مقایسه نتایج را دشوار می‌کند.»
سه دلیل برای خوردن شکلات تلخ
آیا شکلات واقعاً برای سلامتی مضر است؟ اگر عاشق طعم شیرین آن هستید، خبر خوبی دارید: پژوهش‌ها نشان می‌دهند شکلات تلخ می‌تواند مزایایی برای بدن داشته باشد.
دانشمندان بر سر یک نکته توافق دارند: اگر شکلات فایده‌ای برای بدن دارد، احتمالاً به‌دلیل وجود ترکیبات گیاهی فلاونول‌ها (Flavonols) است. این ترکیبات به بهبود سلامت قلب، عملکرد عروق خونی و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
به همین دلیل، تحقیقات جدید بر روی نقشی متمرکز شده‌اند که فلاونول‌ها در کاهش پدیده‌ای به نام «التهاب پیری» یا inflammaging دارند؛ نوعی التهاب مزمن و خفیف که با افزایش سن تشدید می‌شود و خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را بالا می‌برد.
«مسئله اصلی این است که بفهمیم دقیقاً چطور فلاونول‌ها این اثر را ایجاد می‌کنند.»
— هاوارد سِسو، اپیدمیولوژیست در دانشکده پزشکی هاروارد
چگونه فلاونول‌ها التهاب را کاهش می‌دهند
در تازه‌ترین پژوهش سسو که در سپتامبر منتشر شد، شرکت‌کنندگانی که به‌مدت دو سال روزانه مکمل فلاونول کاکائو مصرف کردند، سطح پروتئین واکنشی C (CRP) در خونشان به‌طور چشمگیری پایین‌تر از گروه دارونما بود. CRP شاخصی از التهاب است که با بیماری‌های قلبی ارتباط دارد. این یافته شاید توضیح دهد چرا در مطالعه بزرگ COSMOS (مطالعه مکمل کاکائو و ویتامین‌ها) مصرف‌کنندگان همین مکمل ۲۷٪ کمتر در اثر بیماری قلبی فوت کردند.
نقش فلاونول‌ها در سلامت عروق
سسو توضیح می‌دهد: «این یافته‌ها فقط مربوط به کاکائو نیستند بلکه نشان می‌دهند فلاونول‌های موجود در سایر مواد غذایی هم ممکن است اثر مشابهی داشته باشند.»
فلاونول‌ها احتمالاً با بهبود جریان خون، از افزایش التهاب جلوگیری می‌کنند و به بدن کمک می‌کنند عروق خونی سالم‌تری در طول زمان حفظ کند. اگر این ترکیبات بتوانند از افزایش تدریجی CRP جلوگیری کنند، ممکن است دلیل کاهش خطر بیماری‌های قلبی در مصرف‌کنندگان شکلات تلخ را توضیح دهند.
این نتایج با مطالعه دیگر سسو در آگوست نیز هم‌خوانی دارد که نشان می‌دهد فلاونول‌ها می‌توانند در برابر افزایش فشار خون مرتبط با پیری مقاومت ایجاد کنند.
اما محدودیت‌ها را فراموش نکنیم
در این پژوهش چهار شاخص التهابی دیگر تغییری نداشتند. سسو می‌گوید: «نتیجه کاملاً قطعی نیست، باید با احتیاط به آن نگاه کرد.» شاید این شاخص‌ها به رژیم غذایی واکنش‌پذیری کمتری دارند.
یک پیام روشن: رژیم غذایی مهم است
تغذیه تأثیر بزرگی بر سلامت و روند پیری دارد. استفانسکی می‌گوید حدود ۷۰٪ از سیستم ایمنی بدن در روده قرار دارد، بنابراین کیفیت غذایی که می‌خوریم و نحوه تغذیه روده نقش کلیدی در سلامت کلی بدن دارد.
در مطالعه اخیر، افراد روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم فلاونول کاکائو مصرف می‌کردند. اما استفانسکی می‌گوید نیازی نیست مردم دقیقاً همین مقدار را مصرف کنند. بهتر است تغییرات کوچک و پایدار ایجاد کنند که با سبک زندگی‌شان هماهنگ باشد.
- اگر می‌توانید هر روز صبح عصاره کاکائو را به قهوه‌تان اضافه کنید، عالی است.
- اگر نه، سعی کنید خوراکی‌های غنی از فلاونول مثل توت‌ها، چای و انگور قرمز را بیشتر در رژیم خود بگنجانید.
به گفته سسو: «پیام کلی این است که رژیم غذایی متنوع و گیاه‌محور را در اولویت قرار دهید.»
آیا باید شکلات را ترک کنیم؟
اگر عاشق شکلات هستید، لازم نیست آن را کاملاً کنار بگذارید. استفانسکی می‌گوید: «نباید برای هر چیزی که می‌خوریم دنبال توجیه سلامتی باشیم.» تنها کافی است در مصرف آن میانه‌رو باشید — حدود ۲۸ تا ۵۶ گرم در روز، یا یک مربع از یک شکلات تخته‌ای.
جمع‌بندی
تحقیقات جدید دیدگاه تازه‌ای به بحث قدیمی درباره شکلات می‌دهد. فلاونول‌های کاکائو ممکن است با کاهش التهاب و بهبود سلامت عروق، از قلب محافظت کنند. بااین‌حال، راز سلامتی نه در مصرف بیش از حد شکلات بلکه در داشتن رژیمی متعادل، متنوع و آگاهانه است.
اگر به تغذیه سالم علاقه‌مندید، مقاله بعدی ما درباره «تأثیر آنتی‌اکسیدان‌ها بر طول عمر» را مطالعه کنید و دیدگاه خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
