سال‌هاست که پژوهش‌های حوزه شادی و رضایت از زندگی به ما گفته‌اند که انسان‌ها در دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی خود وارد دوره‌ای از افت روحیه می‌شوند و سپس در اواخر عمر دوباره بهبود می‌یابند. این الگوی معروف U-شکل به قدری فراگیر بوده که در کتاب‌های درسی و تیتر خبرها بارها تکرار شده است.
اما تحقیقات جدید این روایت قدیمی را به چالش می‌کشد. مطالعه‌ای تازه نشان می‌دهد که «برجستگی ناراحتی در میانسالی» کم‌رنگ شده و در واقع، ناراحتی روانی با افزایش سن به طور یکنواخت کاهش می‌یابد.
کاهش ناراحتی در میانسالی
تیمی به رهبری دیوید جی. بلانچ‌فلاور از کالج دارتموث داده‌های عظیمی از ایالات متحده، بریتانیا و مجموعه‌ای چندملیتی را تحلیل کرده است.
«ما نشان دادیم که این الگوی آماری قدیمی جای خود را به کاهش یکنواخت ناراحتی روانی با افزایش سن داده است.» – بلانچ‌فلاور
نکته مهم این است که این تغییر شکل منحنی نه به دلیل شادتر شدن ناگهانی سالمندان، بلکه به دلیل بدتر شدن وضعیت روانی جوانان رخ داده است.
- در داده‌های ایالات متحده، وضعیت روحی میان‌سالان و سالمندان در طول زمان نسبتاً پایدار بوده است.
- جوانان، به‌ویژه زیر ۲۵ سال، ناراحتی روانی بیشتری نسبت به همسالان خود در دهه‌های گذشته گزارش می‌دهند.
- همین الگو در بریتانیا و ده‌ها کشور دیگر نیز مشاهده می‌شود.
داده‌های پیمایشی چه می‌گویند؟
محققان از پیمایش تلفنی BRFSS در ایالات متحده استفاده کردند که از بزرگسالان می‌پرسد در ۳۰ روز گذشته چند روز وضعیت روانی‌شان خوب نبوده است.
- از دهه ۱۹۹۰ تاکنون، این پیمایش سالانه صدها هزار مصاحبه انجام داده و داده‌ای غنی برای تحلیل روندها فراهم آورده است.
- در بریتانیا، از UKHLS یا همان Understanding Society استفاده شد که حدود ۴۰ هزار خانوار را پیگیری می‌کند. در این مطالعه سلامت روان با پرسشنامه GHQ-12 سنجیده می‌شود که امتیازی بین ۰ تا ۳۶ دارد و امتیاز بالاتر نشان‌دهنده ناراحتی بیشتر است.
برای بررسی الگوی جهانی نیز از پروژه Global Minds بهره گرفته شد که عملکرد روانی را در سه بُعد عاطفی، شناختی و اجتماعی اندازه‌گیری می‌کند.
الگوی جدید سلامت روان
پیش‌تر داده‌ها نشان می‌دادند که نگرانی، استرس و افسردگی در میانسالی به اوج می‌رسند و سپس کاهش می‌یابند.
اکنون خط نمودار بیشتر شبیه یک شیب نزولی یکنواخت است.
- جوانان امروز بالاترین سطح ناراحتی روانی را گزارش می‌کنند.
- گروه‌های سنی بالاتر وضعیت پایدارتر و آرام‌تری دارند.
- این تغییر تصویر ذهنی محققان و سیاست‌گذاران را از بحران میانسالی کاملاً دگرگون می‌کند.
دلایل احتمالی افزایش ناراحتی در جوانان
علت این تغییر الگو هنوز محل بحث است، اما پژوهش‌ها به چند عامل کلیدی اشاره می‌کنند:
- شبکه‌های اجتماعی: یکی از مطالعات نشان داد گسترش فیسبوک در دانشگاه‌های آمریکا به وخامت سلامت روان دانشجویان منجر شد.
- همه‌گیری کرونا: وقفه‌های آموزشی، انزوای اجتماعی و استرس‌های ناشی از قرنطینه بر نوجوانان فشار مضاعف وارد کرد.
- دسترسی ضعیف به خدمات درمانی به موقع
- فشارهای اقتصادی و بازار کار که آینده شغلی جوانان را مبهم‌تر کرده است.
زنگ خطر بحران روانی جوانان
داده‌های مرگ‌ومیر نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، خودکشی دومین علت مرگ افراد ۱۰ تا ۳۴ ساله در ایالات متحده بوده است.
افزایش غیبت از مدرسه و گزارش‌های اضطراب در میان نوجوانان نیز گویای شدت بحران است.
اهمیت سیاست‌گذاری مبتنی بر داده
این تحقیق نمی‌گوید سالمندان در اوج شادی زندگی می‌کنند، بلکه نشان می‌دهد الگوی سنی ناراحتی تغییر کرده و باید تمرکز بر جوانان باشد.
راهکارهای پیشنهادی:
- سرمایه‌گذاری بر دسترسی سریع‌تر به مشاوره و خدمات روان‌شناسی
- برنامه‌های حمایتی مدرسه‌محور
- آموزش تخصصی پزشکان مراقبت اولیه برای شناسایی سریع اختلالات روانی
- جمع‌آوری و گزارش‌گیری سالانه با تفکیک گروه‌های سنی برای رصد سریع تغییر روندها
جمع‌بندی
این مطالعه منتشر شده در ژورنال PLOS ONE هشدار مهمی برای جامعه و سیاست‌گذاران است: اگر بالاترین سطح ناراحتی روانی اکنون در میان جوانان و اوایل بزرگسالی مشاهده می‌شود، منابع و توجه باید به همین گروه اختصاص یابد. بی‌توجهی به این روند می‌تواند آینده اجتماعی و اقتصادی کشورها را به خطر اندازد.
اگر شما هم نگران سلامت روان نسل جوان هستید، این مقاله را با دوستان و همکاران‌تان به اشتراک بگذارید و از برنامه‌های حمایتی مدارس و دانشگاه‌ها حمایت کنید.
