تولد بچه تجربه‌ای است که زندگی را متحول می‌کند و می‌تواند احساسات مختلفی با خود به همراه داشته باشد. پدر یا مادر شدن می‌تواند هیجان‌انگیز باشد اما در عین حال ممکن است احساسات شدید ترس، تردید و حتی افسردگی را نیز در وجود ما بیدار کند.
بسیاری از تازه‌مادران پس از بچهدار شدن به «حزن بچهدار شدن» دچار می‌شوند؛ دورانی کوتاه پس از زایمان سرشار از تغییرات خلق‌وخو بین غم، اضطراب و فشار روانی. در واقع حدود ۸۰ درصد تازه‌مادران گفته‌اند که حزن بچهدار شدن را تجربه کرده‌اند.
پس از تولد وقت‌هایی نیز پیش می‌آید که این حزن بچهدار شدن متوسط، شدیدتر می‌شود. این‌طور وقت‌ها به آن «افسردگی پس از زایمان» می‌گویند که از هر هفت تازه‌‌والد، برای یک نفر پیش می‌آید.
افسردگی پس از زایمان جزو بیماری‌های روانی جدی است؛ اما باید به خاطر داشت دچار شدن به افسردگی پس از زایمان نشانه ضعف تازه‌مادرها نیست. والدین از راه‌های بسیاری می‌توانند علائم افسردگی پس از زایمان را تشخیص دهند و برای کسانی که به آن دچار شده‌اند، روش‌های درمانی در دسترس است.
افسردگی پس از زایمان چیست؟
افسردگی پس از زایمان که به دوره پس از به دنیا آوردن کودک اشاره دارد، نوعی اختلال خلق‌وخو است که پس از زایمان رخ می‌دهد و می‌تواند خفیف یا شدید باشد. این افسردگی نوعی افسردگی پری‌ناتال (پیراتولدی) است که به دوره پیش و پس از تولد کودک اشاره دارد. افسردگی والد شدن‌ــ به معنای افسردگی در دوره بارداری‌ــ نیز نوعی افسردگی پیراتولدی است.
علائم افسردگی پس از زایمان چیست؟
بروز حزن بچهدار شدن و سایر تغییرات خلق‌وخو در تازه‌مادران شایع و طبیعی است. اما طبق اعلام کلینیک کلیولند، این احساسات معمولا حدود ۱۰ روز طول می‌کشند و نسبت به علائم مشابه افسردگی خفیف‌ترند.
اگر این احساسات غمگینی، عذاب وجدان یا تغییرات شدید خلق‌وخو بیش از دو هفته ادامه پیدا کنند، ممکن است مادر جدید به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده باشد.
بنا بر اعلام نهاد غیرانتفاعی مارچ آو دایمز (March of Dimes) که بر سلامت و ایمنی مادر و کودک تمرکز دارد، علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان ممکن است عبارت باشند از احساس افسردگی هر روزه در بیشتر ساعات روز، احساس شرم، عذاب وجدان یا شکست‌خوردگی، احساس ترس و وحشت در بسیاری از اوقات یا تغییرات شدید خلق‌وخو.
بعضی زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان هم در زندگی روزمره خود با تغییراتی مواجه می‌شوند؛ از جمله احساس خستگی، تغییر در عادات غذایی، افزایش یا کاهش وزن، بدخوابی یا خواب زیاد و مشکلات تمرکز یا تصمیم‌گیری.
افسردگی پس از زایمان حتی ممکن است بر تصویر مادران از خود یا پیوندشان با کودک تاثیر داشته باشد. این علائم ممکن است مشکل در برقراری ارتباط با کودک، داشتن افکار آسیب زدن به خود یا کودک و حتی افکار خودکشی باشند.
علت افسردگی پس از زایمان چیست؟
افسردگی پس از زایمان یک دلیل واحد ندارد و تحقیقات نشان داده است که تغییر سطح هورمون‌ها پس از بارداری می‌تواند بر احساسات و خلقیات اثر بگذارد. سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون بدن در دوران بارداری بالاتر می‌رود اما به گفته سازمان بهداشت زنان ایالات متحده، سطح هورمون‌ها در ۲۴ ساعت نخست بعد از زایمان به‌سرعت به میزان عادی بازمی‌گردد. سطح هورمون تیروئید هم ممکن است بعد از زایمان افت کند.
داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی هم می‌تواند از جمله علل ممکن در بروز افسردگی پس از زایمان باشد. زنانی که در بارداری قبلی افسردگی پس از زایمان داشته‌اند، بیشتر در خطر ابتلا به آن قرار دارند.
روان‌پریشی پس از زایمان چیست و با افسردگی پس از زایمان چه فرقی دارد؟
روان‌پریشی پس از زایمان عارضه‌ای نادر است که در هر یک هزار زایمان، چهار نفر از تازه‌مادران به آن دچار می‌شوند و علائم شدیدی دارد.
مبتلایان به روان‌پریشی پس از زایمان ممکن است یک تا دو هفته پس از زایمان علائم آن را داشته باشند. طبق گزارش سازمان پشتیبانی بین‌المللی پس از زایمان، احساس گیجی، توهم، بدگمانی، اقدام به آسیب زدن به خود یا کودک یا نوسان‌های خلقی سریع در عرض چند دقیقه از جمله این علائم‌اند.
برای افسردگی پس از زایمان چه درمان‌هایی وجود دارد؟
درمان افسردگی پس از زایمان بر اساس شدت علائم آن فرق می‌کند اما کسانی که گمان می‌کنند به آن دچار شده‌اند، باید با کارشناس مراقبت‌های درمانی خود مشورت کنند و بهترین گزینه‌های درمان را بیابند.
گفت‌وگودرمانی یا رفتاردرمانی شناختی که درمان‌های توصیه‌ای معمول برای افسردگی‌اند، از جمله این درمان‌ها به شمار می‌رود. درمانگر یا روانشناس در تدوین راهبردهای دست‌وپنجه نرم کردن با احساس افسردگی و آموزش چگونگی نشان دادن واکنش مثبت در وضعیت‌های مختلف به فرد کمک می‌کند.
ممکن است لازم باشد برخی افراد برای درمان افسردگی پس از زایمان طبق تجویز پزشک داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی مصرف کنند. این داروها برای درمان انواع بسیاری از افسردگی‌ها مصرف می‌شوند و می‌توانند به تسکین علائم افسردگی پس از زایمان کمک کنند. برخی از داروهای ضدافسردگی را می‌توان در دوران شیردهی هم مصرف کرد اما مادرانی که به بچه خود شیر می‌دهند باید با پزشکشان مشورت کنند تا بر اساس علائم آنان و شیردهی داروهای مناسب برایشان تجویز کنند.
اگر احساس فشار روانی و منزوی بودن می‌کنید یا برای تطبیق دادن خود با اوضاع مشکل دارید، خیریه سامریون آماده حمایت از شما است و می‌توانید با تماس تلفنی رایگان و با اطمینان خاطر از طریق خط تلفن ۱۱۶۱۲۳(بریتانیا و جمهوری ایرلند) یا ایمیل [email protected] با ما درددل کنید یا اطلاعات نزدیک‌ترین شعبه به خودتان را در وب‌سایت ما بیابید.
اگر در ایالات متحده‌اید و خودتان یا آشنای شما هم‌اکنون به مساعدت در زمینه سلامت روانی نیاز دارید با راهنمای ملی جلوگیری از خودکشی از طریق خط ۱-۸۰۰-۲۷۳ (۸۲۵۵) تماس بگیرید. این خط مشاوره رایگان و محرمانه است و ۲۴ ساعته و هفت روز هفته در دسترس است.
اگر در کشور دیگری به سر می‌برید خط مشاوره نزدیک خودتان را در www.befrienders.org بیابید.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به خودکشی فکر می‌کنید، در ایران با شماره ۱۲۳ اورژانس اجتماعی و در افغانستان با شماره ۱۲۰ تماس بگیرید.
