دانشمندان در تلاش‌اند راهکارهایی برای حفظ گردش خون سالم در طول عمر بیابند. اکنون پژوهشی جدید نشان می‌دهد رسیدن به میزان مشخصی از فعالیت هفتگی، راهکاری ساده اما مؤثر برای کاهش احتمال ابتلا به فشار خون بالا است.
اپیدمیولوژیست «کرستن بیبینز-دومینگو» از دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو (UCSF) و همکارانش با بررسی داده‌های گسترده دریافتند که بسیاری از افراد در ابتدای زندگی فعال هستند، اما در میانسالی از میزان فعالیتشان کاسته می‌شود.
این کاهش فعالیت بدنی می‌تواند یکی از عوامل افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا (Hypertension) باشد؛ وضعیتی پزشکی که در آن فشار خون بالاتر از حد طبیعی است و می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی و عوارض دیگر شود.
فشار خون بالا: بیماری خاموش
فشار بالا چیست؟
فشار خون بالا میلیاردها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده و بار سنگینی بر سلامت عمومی وارد می‌کند. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که فشار خون در رگ‌ها به‌طور مداوم بالا باشد و در بلندمدت به اعضای حیاتی بدن آسیب وارد کند.
چرا فشار خون بالا خطرناک است؟
یکی از چالش‌های فشار خون بالا این است که بسیاری از افراد بدون اینکه از آن آگاه باشند با آن زندگی می‌کنند؛ به همین دلیل از آن به عنوان «بیماری خاموش» یاد می‌شود.
اما خوشبختانه، پس از تشخیص، ورزش متوسط تا شدید می‌تواند راهکاری مؤثر برای کاهش فشار خون باشد.
نگاهی به مطالعه انجام‌شده
طراحی مطالعه
در این پژوهش بیش از ۵۱۰۰ بزرگسال از چهار شهر آمریکا شرکت داشتند. پژوهشگران طی سه دهه، اندازه‌گیری‌های فیزیکی منظم انجام داده و الگوهای ورزشی شرکت‌کنندگان را ثبت کردند تا تأثیر فعالیت بدنی مداوم بر فشار خون در طول زمان را بررسی کنند.
یافته‌های کلیدی
افرادی که فعالیت بدنی بیشتری داشتند، نتایج بهتری در فشار خون و سلامت قلبی-عروقی کسب کردند. به‌ویژه کسانی که هفته‌ای پنج ساعت ورزش متوسط داشتند، احتمال ابتلا به فشار خون بالا را به شکل چشمگیری کاهش دادند.
چقدر فعالیت بدنی کافی است؟
توصیه‌های جدید
دکتر «جیسون ناگاتا»، متخصص طب جوانان در UCSF می‌گوید:
«دستیابی به دو برابر حداقل میزان فعالیت توصیه‌شده برای بزرگسالان، در پیشگیری از فشار خون بالا مؤثرتر از فقط رسیدن به حداقل مقدار توصیه‌شده است.»
این نتیجه نشان می‌دهد هر نوع فعالیت بدنی برای افرادی که هنوز دچار بیماری‌های قلبی پیشرفته نیستند، مفید است. ورزش متوسط باعث تنظیم عملکرد رگ‌های خونی و هورمون‌های مرتبط با استرس می‌شود.
فعالیت منظم، نه شدید موقتی
پژوهشگران تأکید می‌کنند که ثبات در فعالیت بدنی اهمیت بیشتری نسبت به دوره‌های کوتاه ورزش شدید دارد. پنج ساعت ورزش در هفته، عددی تصادفی نیست بلکه با یافته‌های مرور چندین مطالعه گسترده همخوانی دارد.
نتایج مرور ۴۳۵ مطالعه بالینی
بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که:
- در بزرگسالان سالم، ورزش منظم فشار خون سیستولیک را به‌طور میانگین ۳٫۵ میلی‌متر جیوه کاهش می‌دهد.
- در افراد دارای بیماری‌های مرتبط با سبک زندگی (مانند فشار خون بالا)، این عدد به ۵٫۵ میلی‌متر جیوه می‌رسد.
حتی کاهش‌های کوچک در فشار خون می‌تواند خطر سکته و حمله قلبی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
نابرابری‌های اجتماعی و نژادی
تفاوت در الگوهای فعالیت بدنی
مطالعه نشان می‌دهد که نژاد و پیش‌زمینه اجتماعی تأثیر زیادی بر میزان فعالیت بدنی دارند. در سن ۴۰ سالگی، فعالیت بدنی در مردان و زنان سفیدپوست کاهش می‌یابد، اما در مردان و زنان سیاه‌پوست این کاهش همچنان ادامه پیدا می‌کند.
تا سن ۴۵ سالگی، زنان سیاه‌پوست تعداد بیشتری موارد فشار خون نسبت به مردان سفیدپوست داشتند. تا سن ۶۰ سالگی، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از شرکت‌کنندگان سیاه‌پوست دچار فشار خون بالا شده بودند، در حالی که این عدد برای مردان سفیدپوست حدود ۷۰ درصد و برای زنان سفیدپوست حدود ۵۰ درصد بود.
موانع پنهان فعالیت بدنی
عواملی مانند نوبت‌های کاری، محله‌های ناامن، نبود دسترسی به پارک، و کمبود وقت باعث کاهش فعالیت بدنی می‌شوند؛ به‌ویژه در جوامع کم‌برخوردار.
«اگرچه جوانان سیاه‌پوست ممکن است در ورزش مشارکت بالایی داشته باشند، اما عوامل اقتصادی، محیطی، و مسئولیت‌های خانوادگی یا شغلی ممکن است مانع ادامه فعالیت بدنی در بزرگسالی شوند.»
— دکتر ناگاتا
پژوهشگران می‌گویند این عوامل به‌طور مستقیم در این مطالعه اندازه‌گیری نشدند، اما احتمالاً نقش مهمی داشته‌اند.
عادت‌های ورزشی مداوم
تغییر الگوها با افزایش سن
دکتر بیبینز-دومینگو می‌گوید:
«نوجوانان و افراد در دهه ۲۰ زندگی معمولاً فعالیت زیادی دارند، اما این الگوها با افزایش سن تغییر می‌کند.»
پس از پایان دبیرستان، فرصت‌های فعالیت بدنی کاهش می‌یابد و مسئولیت‌های زندگی مانعی برای ورزش منظم می‌شوند.
نقش آموزش عمومی
فعالان سلامت عمومی تلاش می‌کنند کودکان و نوجوانان را به سبک زندگی فعال تشویق کنند. یافته‌های این مطالعه بر اهمیت انتقال این عادات به بزرگسالی نیز تأکید دارد.
راهی مطمئن برای سلامت قلب
توصیه‌های نهایی
راهنمایی‌های سلامت عمومی توصیه می‌کنند بزرگسالان دست‌کم ۱۵۰ دقیقه ورزش متوسط در هفته داشته باشند. اما این پژوهش نشان می‌دهد بیش از این مقدار، نتایج بهتری به همراه دارد.
افزودن برنامه‌های ورزشی یا حتی پیاده‌روی سریع می‌تواند گامی مؤثر در کاهش خطر بلندمدت فشار خون بالا باشد.
اگرچه حفظ عادت ورزشی نیازمند برنامه‌ریزی بیشتر با افزایش سن است، اما مزایایی مانند حفاظت از قلب، حفظ انعطاف‌پذیری رگ‌ها، و مقابله با استرس مزمن را به همراه دارد.
نتیجه‌گیری
ورزش منظم، حتی در حد متوسط، راهکاری قوی و علمی برای پیشگیری از فشار خون بالا در میانسالی است. مطالعه منتشرشده در نشریه آمریکایی پزشکی پیشگیرانه تأکید می‌کند که فعالیت بدنی مداوم کلید اصلی حفظ سلامت قلب و عروق است.
این مطالعه در نشریه American Journal of Preventive Medicine منتشر شده است.
